Cần có cơ chế đột phá để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp năng lượng

Ban Kinh tế Trung ương vừa tổ chức Diễn đàn cấp cao thường niên về Công nghiệp 4.0 gắn với việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045".

Trong khuôn khổ diễn đàn, hội thảo chuyên đề 3 được tổ chức với chủ đề “Xu hướng công nghệ và giải pháp phát triển công nghiệp năng lượng của Việt Nam trong chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045”.

Phát biểu tại hội thảo, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển cho biết, Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII về "Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã xác định công nghiệp năng lượng là một trong những ngành nền tảng. Trong đó ưu tiên phát triển công nghiệp năng lượng tái tạo, công nghiệp năng lượng mới.

Nghị quyết đã đề ra chủ trương khuyến khích các tập đoàn, doanh nghiệp trong nước liên kết, liên doanh với doanh nghiệp nước ngoài sản xuất thiết bị năng lượng sạch, tái tạo, hệ thống pin lưu trữ, công nghệ và sản phẩm tiết kiệm năng lượng, đào tạo, chuyển giao công nghệ.

Xây dựng và triển khai định hướng phát triển một số tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân trong nước có quy mô lớn, hoạt động hiệu quả, có năng lực cạnh tranh quốc tế, đóng vai trò dẫn dắt, trụ cột trong lĩnh vực năng lượng.

Đồng thời, tăng cường cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho một số tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân trong nước có quy mô lớn, có đủ năng lực thực hiện một số nhiệm vụ có tính chiến lược, dẫn dắt quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Quang cảnh hội thảo

Cũng theo Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Quy hoạch điện VIII xác định mục tiêu cung cấp đủ nhu cầu điện trong nước, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội với mức tăng trưởng GDP bình quân khoảng 7%/năm trong giai đoạn 2021 - 2030, khoảng 6,5 - 7,5%/năm trong giai đoạn 2031 – 2050; phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo phục vụ sản xuất điện, đạt tỷ lệ khoảng 30,9 - 39,2% vào năm 2030, hướng tới mục tiêu tỷ lệ năng lượng tái tạo 47% với điều kiện các cam kết theo Tuyên bố chính trị thiết lập Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) với Việt Nam được các đối tác quốc tế thực hiện đầy đủ, thực chất. Định hướng đến năm 2050 tỷ lệ năng lượng tái tạo lên đến 67,5 - 71,5%.

Đồng thời, Quy hoạch điện VIII đặt ra yêu cầu Việt Nam cần hình thành các trung tâm công nghiệp năng lượng tái tạo, tạo lập hệ sinh thái công nghiệp năng lượng tái tạo hoàn chỉnh, gắn với sản xuất chế tạo, dịch vụ phụ trợ, các khu công nghiệp tập trung.

Việt Nam cần tập trung phát triển ngành công nghiệp chế tạo thiết bị năng lượng tái tạo, lưu trữ điện năng, công nghệ thu hồi, hấp thụ, lưu trữ và sử dụng carbon... trong nước để chủ động khai thác tiềm năng sẵn có của nước ta, tăng tính độc lập tự chủ, giảm giá thành sản xuất điện từ năng lượng tái tạo.

Ngoài ra, Việt Nam cũng cần khuyến khích các doanh nghiệp trong nước thực hiện các công trình dự án điện phức tạp, kỹ thuật cao. Nâng cao năng lực thiết kế, tổ chức mua sắm, quản lý điều hành dự án của các doanh nghiệp trong nước, đủ khả năng đảm nhiệm vai trò tổng thầu các dự án điện quy mô lớn. Nâng cao năng lực thiết kế, chế tạo thiết bị trong nước để tăng tỷ lệ thiết bị nội địa trong các công trình nguồn và lưới điện; nâng cao năng lực sửa chữa, bảo dưỡng, kiểm định các thiết bị điện trong nước.

Ông Nguyễn Đức Hiển cũng nhận định, các nhiệm vụ, giải pháp liên quan mà Quy hoạch điện VIII đề ra đang gặp phải không ít thách thức.

Đó là nhu cầu năng lượng đang phát triển rất nhanh trong khi đó ngành công nghiệp năng lượng Việt Nam đang gặp một các nguồn cung trong nước không đủ đáp ứng yêu cầu. Nhiều dự án điện bị chậm so với quy hoạch, kế hoạch. Trữ lượng và sản lượng sản xuất của than, dầu thô và khí suy giảm hàng năm. Yêu cầu nhập khẩu năng lượng ngày càng lớn, giảm khả năng tự chủ về năng lượng, tăng sự phụ thuộc vào các nền kinh tế khác.

Thời gian qua, tình hình phát triển của ngành công nghiệp năng lượng thế giới cho thấy có sự chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp năng lượng với sự thay đổi của các chính sách, cơ cấu, công nghệ. Đó là từ sản xuất, tiêu thụ các nguồn nhiên liệu hóa thạch truyền thống (than, dầu, khí tự nhiên) sang các nguồn năng lượng tái tạo bền vững (gió, mặt trời, sinh khối...).

Để đạt được mục tiêu của ngành năng lượng vào năm 2030, tầm nhìn năm 2045, đáp ứng cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, cần phải sớm có những cơ chế, chính sách ưu tiên, đột phá để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam trong bối cảnh mới.

Ảnh minh họa

Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển nhấn mạnh, cần nâng cao được năng lực của các doanh nghiệp công nghiệp năng lượng thuộc mọi thành phần kinh tế, từ đó tạo ra sự chủ động về năng lượng cho Việt Nam đáp ứng được nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ hơn nữa bằng nguồn lực của mình, cùng với sự hợp tác và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, cả về tài chính và chuyển giao công nghệ để đạt mức phát thải ròng bằng "0" (Net Zero) vào năm 2050.

Các bài tham luận tại hội thảo tập trung làm rõ những nội dung về: kinh nghiệm quốc tế trong thúc đẩy chuyển dịch năng lượng và khuyến nghị cho Việt Nam; năng lực của doanh nghiệp Việt Nam trong phát triển ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi và các đề xuất, kiến nghị; chính sách sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong chuyển đổi năng lượng sạch – cơ hội và thành tựu tại EU, khuyến nghị chính sách cho Việt Nam; giải pháp công nghệ mới cho điện mặt trời áp mái tại các khu công nghiệp; xu hướng quản trị và phân tích dữ liệu lớn đáp ứng chuyển đổi số ngành năng lượng Việt Nam.

Bên cạnh đó, tại phiên thảo luận bàn tròn, các đại biểu đã trao đổi và làm rõ một số vấn đề như: các cơ chế, chính sách khuyến khích để phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam; những khó khăn, vướng mắc về các mặt công nghệ, tài chính, nhân lực trong quá trình phát triển ngành công nghiệp năng lượng tại Việt Nam, nhất là năng lượng sạch và năng lượng tái tạo; những yêu cầu đặt ra đối với ngành công nghiệp năng lượng; vai trò của nhà nước, các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước trong việc phát triển ngành công nghiệp năng lượng và chuyển đổi số đối với ngành năng lượng Việt Nam.

Đức Dũng