STEM Innovation Petrovietnam tạo nền tảng bền vững cho nguồn nhân lực khoa học - công nghệ

Trong bối cảnh giáo dục STEM được xác định là nền tảng quan trọng để phát triển nguồn nhân lực khoa học - công nghệ cho đất nước, chương trình “STEM Innovation Petrovietnam” do Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) triển khai đang tạo dấu ấn rõ nét tại nhiều địa phương.

Từ ý tưởng của Tổng Bí thư Tô Lâm, chương trình đặt mục tiêu xây dựng 100 phòng STEM đạt chuẩn quốc tế trong 100 ngày, tại 34 tỉnh, thành trong cả nước, góp phần thu hẹp khoảng cách tiếp cận giáo dục STEM giữa các vùng miền. Phóng viên PetroTimes đã có cuộc trao đổi với ông Đặng Hoàn Kiếm - Hiệu trưởng Trường THPT Bắc Đông Quan (tỉnh Hưng Yên) - một trong những trường được Petrovietnam tài trợ phòng thực hành giáo dục STEM, về những đánh giá, tác động và kỳ vọng đối với chương trình ý nghĩa này.

PV: Thưa ông, với vai trò là người đứng đầu một cơ sở giáo dục phổ thông, ông đánh giá như thế nào về ý nghĩa của chương trình “STEM Innovation Petrovietnam” đối với giáo dục phổ thông hiện nay?

Ông Đặng Hoàn Kiếm: Tôi cho rằng, chương trình “STEM Innovation Petrovietnam” có ý nghĩa đặc biệt, đáp ứng kịp thời yêu cầu đổi mới của giáo dục phổ thông hiện nay.

Trước hết, chương trình đã góp phần cụ thể hóa chủ trương đổi mới giáo dục theo hướng phát triển năng lực học sinh, chuyển mạnh từ dạy học thiên về truyền thụ kiến thức sang tổ chức các hoạt động học tập trải nghiệm, thực hành và sáng tạo. Với các phòng STEM được đầu tư bài bản, đạt chuẩn quốc tế, nhà trường có điều kiện để đưa những nội dung khoa học - công nghệ vốn trừu tượng trong sách giáo khoa trở nên trực quan, sinh động và gắn với thực tiễn.

Quan trọng hơn, chương trình tạo ra sự thay đổi căn bản trong cách tiếp cận giáo dục STEM ở bậc phổ thông. Thay vì chỉ dừng lại ở các phong trào, hoạt động mang tính ngắn hạn, “STEM Innovation Petrovietnam” giúp hình thành hạ tầng dạy học ổn định, lâu dài, từ đó tạo điều kiện để giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy một cách bền vững. Học sinh không chỉ học các môn Toán, Lý, Hóa, Sinh hay Công nghệ một cách riêng lẻ, mà được tiếp cận theo hướng tích hợp, rèn luyện tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề và làm việc theo nhóm - những năng lực cốt lõi của công dân trong kỷ nguyên số.

Bên cạnh đó, chương trình còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc khi góp phần thu hẹp khoảng cách tiếp cận giáo dục STEM giữa các vùng miền. Đối với các trường ở địa phương ngoài các đô thị lớn, việc được tiếp cận phòng STEM hiện đại là cơ hội rất lớn để học sinh được học tập trong môi trường không thua kém các khu vực có điều kiện giáo dục phát triển. Từ đó, chương trình không chỉ nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, mà còn tạo nền tảng quan trọng cho việc phát hiện, bồi dưỡng và định hướng sớm nguồn nhân lực khoa học - công nghệ cho đất nước trong tương lai.

PV: STEM Innovation Petrovietnam được triển khai từ ý tưởng của Tổng Bí thư Tô Lâm, với mục tiêu xây dựng 100 phòng STEM đạt chuẩn quốc tế trong 100 ngày, tại 34 tỉnh, thành trên cả nước. Theo ông, điểm khác biệt và giá trị cốt lõi của chương trình này là gì so với các hoạt động hỗ trợ giáo dục trước đây?

Ông Đặng Hoàn Kiếm: Theo tôi, điểm khác biệt lớn nhất và cũng là giá trị cốt lõi của chương trình “STEM Innovation Petrovietnam” nằm ở tầm nhìn chiến lược và cách thức triển khai rất quyết liệt, đồng bộ. Chương trình không dừng lại ở việc hỗ trợ trang thiết bị đơn lẻ hay tổ chức các hoạt động mang tính phong trào, mà hướng tới xây dựng một hệ sinh thái giáo dục STEM hoàn chỉnh ngay trong trường phổ thông. Việc đặt mục tiêu xây dựng 100 phòng STEM đạt chuẩn quốc tế tại 34 tỉnh, thành trong thời gian 100 ngày thể hiện tư duy hành động mạnh mẽ, biến chủ trương lớn thành kết quả cụ thể, đo đếm được, thay vì kéo dài và phân tán nguồn lực như trước đây.

Giá trị cốt lõi tiếp theo của chương trình là tính chuẩn hóa và khả năng nhân rộng. Các phòng STEM không chỉ được đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, mà còn được thiết kế theo cùng một chuẩn chung, phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới và xu hướng giáo dục STEM quốc tế. Điều này giúp các trường, dù ở thành thị hay nông thôn, đều có thể tiếp cận một mô hình dạy STEM đồng bộ, dễ vận hành và có thể phát huy hiệu quả lâu dài, thay vì mỗi nơi làm một kiểu như trước.

Một điểm đáng chú ý nữa là sự gắn kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp nhà nước chủ lực và ngành giáo dục trong việc phát triển nguồn nhân lực cho tương lai. Chương trình xuất phát từ ý tưởng của Tổng Bí thư Tô Lâm, được Petrovietnam trực tiếp triển khai, cho thấy sự vào cuộc nghiêm túc, có trách nhiệm của doanh nghiệp đối với sự nghiệp giáo dục và phát triển con người. Đây không chỉ đơn thuần là hoạt động trách nhiệm xã hội, mà là sự đầu tư có chiều sâu cho tương lai của đất nước, gắn giáo dục phổ thông với yêu cầu phát triển khoa học - công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao.

Từ những yếu tố đó, có thể khẳng định, “STEM Innovation Petrovietnam” khác biệt ở chỗ lấy hiệu quả thực chất làm thước đo, lấy chuẩn mực quốc tế làm mục tiêu và lấy học sinh làm trung tâm. Chính những giá trị này tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ và khiến chương trình trở thành một mô hình tiêu biểu để tham khảo cho các hoạt động hỗ trợ giáo dục trong thời gian tới.

Học sinh Trường THPT Bắc Đông Quan làm quen với các thiết bị trong phòng STEM do Petrovietnam tài trợ

PV: Thưa ông, việc Trường THPT Bắc Đông Quan được tài trợ phòng STEM trong khuôn khổ chương trình sẽ tạo ra những thay đổi cụ thể nào trong hoạt động dạy và học của nhà trường?

Ông Đặng Hoàn Kiếm: Việc Trường THPT Bắc Đông Quan được tiếp cận và triển khai phòng STEM trong khuôn khổ chương trình “STEM Innovation Petrovietnam” tạo ra những thay đổi rất cụ thể, mang tính căn cơ trong hoạt động dạy và học của nhà trường. Trước hết, sự thay đổi rõ nét nhất là phương thức tổ chức dạy học. Từ chỗ chủ yếu giảng dạy theo hình thức lý thuyết trên lớp, giáo viên có thêm điều kiện để thiết kế các bài học theo hướng trải nghiệm, thực hành và dự án. Những kiến thức vốn được coi là khô khan trong các môn khoa học tự nhiên và công nghệ nay được gắn với các mô hình, thí nghiệm, sản phẩm cụ thể, giúp học sinh “học đi đôi với hành” và hiểu sâu bản chất vấn đề.

Thứ hai, phòng STEM tạo ra môi trường học tập khuyến khích tư duy sáng tạo và tinh thần chủ động của học sinh. Thay vì chỉ tiếp nhận kiến thức một chiều, học sinh được đặt vào các tình huống thực tiễn, tự đề xuất ý tưởng, thảo luận nhóm, thử nghiệm và điều chỉnh giải pháp. Quá trình đó giúp các em hình thành năng lực giải quyết vấn đề, tư duy logic, kỹ năng làm việc nhóm và khả năng thuyết trình - những năng lực rất quan trọng nhưng còn hạn chế trong dạy học truyền thống trước đây.

Về phía giáo viên, việc được đầu tư phòng STEM giúp thúc đẩy mạnh mẽ quá trình đổi mới phương pháp giảng dạy. Giáo viên không chỉ dạy riêng lẻ từng môn, mà có cơ hội phối hợp liên môn, cùng xây dựng các chủ đề tích hợp gắn với chương trình giáo dục phổ thông mới. Qua đó, đội ngũ giáo viên được nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng ứng dụng công nghệ và phương pháp sư phạm hiện đại, tạo ra sự thay đổi tích cực và bền vững trong toàn trường.

Bên cạnh đó, phòng STEM còn góp phần định hướng sớm nghề nghiệp cho học sinh. Thông qua các hoạt động trải nghiệm khoa học - công nghệ, học sinh có điều kiện nhận diện rõ hơn năng lực, sở thích của bản thân, từ đó hình thành định hướng học tập và nghề nghiệp phù hợp trong tương lai. Có thể nói, việc triển khai phòng STEM không chỉ làm mới cách dạy và học, mà còn tạo nền tảng để Trường THPT Bắc Đông Quan từng bước nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay.

PV: Ở góc độ quản lý, ông đánh giá thế nào về vai trò của Petrovietnam khi trực tiếp tham gia hỗ trợ phát triển hạ tầng giáo dục STEM?

Ông Đặng Hoàn Kiếm: Tôi đánh giá rất cao vai trò và cách tiếp cận của Petrovietnam khi trực tiếp tham gia hỗ trợ phát triển hạ tầng giáo dục STEM. Điều quan trọng nhất là Petrovietnam không tiếp cận chương trình này theo cách hỗ trợ mang tính ngắn hạn, mà thể hiện rõ trách nhiệm xã hội gắn với tầm nhìn chiến lược về phát triển nguồn nhân lực cho đất nước. Khi một doanh nghiệp nhà nước lớn, giữ vai trò trụ cột trong lĩnh vực năng lượng, chủ động đầu tư cho giáo dục STEM, điều đó cho thấy sự gắn kết chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với phát triển con người - yếu tố then chốt cho tăng trưởng bền vững.

Một điểm rất đáng ghi nhận là Petrovietnam đã hỗ trợ nhà trường bằng cách đầu tư hạ tầng giáo dục một cách bài bản, có chuẩn mực và có tính dài hạn. Các phòng STEM được xây dựng theo tiêu chuẩn quốc tế, đồng bộ về thiết bị và không gian học tập, giúp các trường có thể đưa vào sử dụng ngay, khai thác hiệu quả và duy trì lâu dài. Cách làm này khác biệt rõ rệt so với nhiều chương trình hỗ trợ trước đây vốn còn manh mún, thiếu tính liên kết và khó phát huy hiệu quả bền vững.

Ở góc độ quản trị, sự tham gia của Petrovietnam còn mang lại một “chuẩn mực mới” trong cách tổ chức và triển khai các chương trình hỗ trợ giáo dục. Tính kỷ luật, tiến độ, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên và yêu cầu rõ ràng về hiệu quả sử dụng nguồn lực đã giúp nhà trường chủ động hơn trong tiếp nhận và vận hành mô hình phòng STEM. Đây cũng là yếu tố giúp chương trình có thể nhân rộng trên phạm vi toàn quốc trong thời gian ngắn mà vẫn bảo đảm chất lượng.

Quan trọng hơn, sự hiện diện của Petrovietnam trong lĩnh vực giáo dục góp phần tạo hiệu ứng lan tỏa, khuyến khích các doanh nghiệp khác cùng tham gia đầu tư cho giáo dục, đặc biệt là giáo dục khoa học - công nghệ. Từ góc nhìn của nhà trường, đây không chỉ là sự hỗ trợ vật chất, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về vai trò đồng hành của doanh nghiệp nhà nước trong việc xây dựng nền tảng tri thức và nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai đất nước.

Chương trình “STEM Innovation Petrovietnam” góp phần hình thành nền tảng vững chắc cho nguồn nhân lực khoa học - công nghệ ngay từ bậc giáo dục phổ thông (Ảnh: Lãnh đạo Petrovietnam tham dự Lễ khánh thành phòng thực hành giáo dục STEM tại Trường THPT Lý Tự Trọng, Cần Thơ)

PV: Ông kỳ vọng gì về tác động lâu dài của chương trình đối với chất lượng nguồn nhân lực khoa học - công nghệ của địa phương và cả nước?

Ông Đặng Hoàn Kiếm: Tôi tin rằng, tác động lâu dài lớn nhất của chương trình “STEM Innovation Petrovietnam” là góp phần hình thành nền tảng vững chắc cho nguồn nhân lực khoa học - công nghệ ngay từ bậc giáo dục phổ thông, cả ở địa phương và trên phạm vi cả nước. Khi học sinh được tiếp cận STEM trong một môi trường học tập hiện đại, bài bản và mang tính thực hành cao, các em không chỉ học kiến thức, mà quan trọng hơn là hình thành tư duy khoa học - công nghệ và năng lực giải quyết vấn đề - những yếu tố cốt lõi của nguồn nhân lực trong kỷ nguyên kinh tế tri thức và chuyển đổi số.

Ở góc độ địa phương, tôi kỳ vọng chương trình sẽ góp phần tạo ra sự thay đổi về chất trong cơ cấu nguồn nhân lực tương lai. Với những tỉnh có điều kiện giáo dục còn hạn chế, việc học sinh được tiếp cận phòng STEM đạt chuẩn quốc tế sẽ giúp rút ngắn khoảng cách về cơ hội học tập, phát hiện và bồi dưỡng sớm những học sinh có năng lực, đam mê khoa học - công nghệ. Về lâu dài, điều này sẽ giúp địa phương hình thành đội ngũ nhân lực trẻ có nền tảng vững chắc, đủ khả năng tham gia vào các ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp xanh và dịch vụ hiện đại, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư.

Ở tầm quốc gia, tác động của chương trình không chỉ dừng lại ở số lượng phòng STEM hay số học sinh được thụ hưởng, mà nằm ở sự thay đổi trong cách tiếp cận đào tạo nguồn nhân lực khoa học - công nghệ. Khi giáo dục STEM trở thành một cấu phần quan trọng của giáo dục phổ thông, hệ thống giáo dục sẽ từng bước cung cấp cho xã hội những thế hệ lao động có tư duy liên ngành, khả năng thích ứng nhanh với công nghệ mới và sẵn sàng tham gia vào các lĩnh vực then chốt như năng lượng, công nghiệp chế tạo, công nghệ số và đổi mới sáng tạo. Đây chính là nền tảng để Việt Nam thực hiện thành công các mục tiêu phát triển dài hạn, trong đó có công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo.

PV: Từ thực tiễn của nhà trường, ông có đề xuất gì để các phòng STEM được khai thác hiệu quả, bền vững và có thể nhân rộng trong thời gian tới?

Ông Đặng Hoàn Kiếm: Tôi cho rằng, để các phòng STEM được khai thác hiệu quả, bền vững và có thể nhân rộng trong thời gian tới, cần đồng bộ cả ba yếu tố: con người, cơ chế vận hành và sự gắn kết với thực tiễn giáo dục. Trước hết, yếu tố con người giữ vai trò then chốt. Phòng STEM chỉ thực sự phát huy giá trị khi đội ngũ giáo viên được bồi dưỡng bài bản về chuyên môn, phương pháp giảng dạy STEM và kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm. Vì vậy, bên cạnh đầu tư cơ sở vật chất, cần có các chương trình tập huấn thường xuyên, xây dựng đội ngũ giáo viên nòng cốt để dẫn dắt và lan tỏa mô hình STEM trong toàn trường.

Thứ hai, cần có cơ chế vận hành linh hoạt và rõ ràng để phòng STEM không trở thành “phòng học chuyên biệt” chỉ sử dụng trong một số thời điểm. Nhà trường nên tích hợp hoạt động STEM vào chương trình giảng dạy chính khóa, hoạt động trải nghiệm, nghiên cứu khoa học và hướng nghiệp, qua đó bảo đảm phòng STEM được khai thác thường xuyên, liên tục và gắn chặt với mục tiêu giáo dục. Đồng thời, cần có hướng dẫn cụ thể về quản lý, bảo trì, cập nhật thiết bị để bảo đảm phòng học luôn ở trạng thái sẵn sàng sử dụng và không bị lạc hậu theo thời gian.

Thứ ba, để mô hình có thể nhân rộng và phát triển bền vững, cần tăng cường sự kết nối giữa nhà trường với doanh nghiệp, cơ sở nghiên cứu và cộng đồng. Việc tổ chức các hoạt động giao lưu, tham quan, trải nghiệm thực tế, mời chuyên gia, kỹ sư tham gia chia sẻ sẽ giúp học sinh thấy rõ hơn mối liên hệ giữa kiến thức STEM với đời sống và nghề nghiệp tương lai. Khi phòng STEM trở thành không gian mở, gắn với thực tiễn sản xuất và nhu cầu xã hội, mô hình này không chỉ nâng cao chất lượng giáo dục tại từng trường, mà còn tạo nền tảng vững chắc để chương trình “STEM Innovation Petrovietnam” được nhân rộng một cách hiệu quả và bền vững trong toàn hệ thống giáo dục phổ thông.

PV: Xin cảm ơn ông!

Mạnh Tưởng (thực hiện)