Tỷ lệ thuế trên GDP ở Việt Nam đang ở mức thấp

Tại Hội thảo “Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế - Xây dựng kỷ nguyên hùng cường” được tổ chức vào chiều 23/10, ông Frank Van Brunschot, Chuyên gia kinh tế cao cấp, Vụ Các vấn đề tài khóa, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết: Tỷ lệ thuế trên GDP của Việt Nam đang ở mức thấp.

Theo ông, năm 2024, tỷ lệ thuế trên GDP của Việt Nam ở mức 13,1%, thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu khuyến nghị của IMF là 15-16% để hỗ trợ cho tăng trưởng bền vững.

Ông giải thích: Tỷ lệ thuế/GDP thấp sẽ hạn chế khả năng của Chính phủ trong việc đạt được các mục tiêu phát triển bền vững để đầu tư nhiều hơn vào cơ sở hạ tầng, giáo dục và an sinh xã hội. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy các quốc gia có tỷ lệ này vượt qua ngưỡng 15-16% thì có mức tăng trưởng mạnh hơn, bền vững hơn.

Báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới của IMF và Chương trình nghị sự Chính sách Toàn cầu chỉ ra những quan ngại cấp bách về nợ công gia tăng trên toàn cầu.

Các lựa chọn vay nợ thêm đang bị thu hẹp và nhiều quốc gia phải đối mặt với "vấn đề về thuế", do việc tăng thuế suất hơn nữa là thách thức về chính trị và kinh tế.

“Do đó, vai trò của cơ quan quản lý thuế trở nên quan trọng hơn. Cần huy động nguồn thu nội địa thông qua tăng cường năng lực của các cán bộ, cải cách thể chế, tập trung vào việc cải thiện tuân thủ và mở rộng cơ sở thuế, thay vì chỉ dựa vào mức thuế suất cao hơn”, ông Frank Van Brunschot nói.

Trong bối cảnh kinh tế phát triển nhanh chóng ngày nay, các cơ quan quản lý thuế phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng để thu nhiều hơn với ít nguồn lực hơn. Thế nhưng, chuyên gia IMF nhấn mạnh vai trò quan trọng của quản lý rủi ro tuân thủ trong hệ thống thuế. Theo ông, đây nên là một phương thức tiếp cận chiến lược hơn là công cụ kỹ thuật thuần túy.

Quản lý rủi ro tuân thủ nghĩa là hiểu hành vi của người đóng thuế, xác định rủi ro, tối ưu hóa các công cụ kỹ thuật số và phân tích dữ liệu cũng như thiết kế các biện pháp can thiệp phù hợp. Nó chuyển trọng tâm từ phản ứng sang tham gia chủ động. Và quản lý rủi ro tuân thủ được thực hiện theo cách thúc đẩy sự công bằng, minh bạch và hiệu quả.

Trên toàn cầu, các quốc gia đang sử dụng quản lý rủi ro tuân thủ như một nền tảng của quản lý thuế hiện đại. Từ Úc đến Albania, từ Ba Lan đến Philippines, quản lý rủi ro tuân thủ đã giúp cơ quan thuế cải thiện việc thu thuế, giảm chi phí tuân thủ và nâng cao sự hài lòng của người nộp thuế.

Dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế, ông cho rằng, ba hành động thiết thực mà Việt Nam có thể thực hiện ngay bây giờ:

Thứ nhất, mở rộng quản lý rủi ro tuân thủ ngoài lĩnh vực thí điểm. Mở rộng Kế hoạch Cải thiện Tuân thủ cho các lĩnh vực khác, áp dụng kinh nghiệm từ việc thí điểm lĩnh vực du lịch. Tập trung vào các lĩnh vực có tiềm năng thu thuế cao và những rủi ro về tuân thủ đã biết trước.

Thứ hai, tăng cường quản lý dữ liệu. Đầu tư vào các hệ thống cho phép truy cập an toàn, kịp thời và tích hợp vào dữ liệu của người đóng thuế. Điều này bao gồm cả thu thập dữ liệu của bên thứ ba, dữ liệu rất cần thiết để phân tích rủi ro hiệu quả.

“Dữ liệu Hải quan rất quan trọng, vì rủi ro tương tự có khả năng xảy ra với người nộp thuế có giá trị cao và giao dịch thương mại có giá trị cao”, ông nói.

Thứ ba, xây dựng văn hóa tư duy dựa trên rủi ro. Đào tạo các cán bộ ở tất cả các cấp để hiểu và áp dụng các nguyên tắc quản lý rủi ro tuân thủ. Khuyến khích đổi mới, phản hồi và học hỏi liên tục. Chiến lược cải cách hệ thống thuế của Việt Nam đã chính thức coi quản lý rủi ro tuân thủ là trụ cột để hiện đại hóa quản lý thuế và đảm bảo một sân chơi bình đẳng.

Cuối cùng, quản lý rủi ro tuân thủ không phải là một viên đạn bạc, nhưng nó là một công cụ mạnh mẽ. Nó cho phép các cơ quan quản lý thuế thông minh hơn, công bằng hơn và phản hồi nhanh hơn.

Quản lý rủi ro tuân thủ giúp xây dựng một hệ thống thuế không chỉ hiệu quả mà còn được người dân tin tưởng.

“Với sự lãnh đạo mạnh mẽ, đầu tư chiến lược và tăng cường hợp tác quốc tế, quản lý rủi ro tuân thủ có thể trở thành trụ cột của cải cách quản lý thuế và tiến gần hơn đến việc đạt được tiêu chuẩn tỷ lệ thuế trên GDP là 16% để hỗ trợ phát triển bền vững”, ông Frank Van Brunschot nhấn mạnh.