Mỹ Latin 2025: Kiên cường trước áp lực bủa vây

Sau khi trở lại nắm quyền vào tháng 1-2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có những bước đi khiến nhiều quốc gia lo ngại. Trong số đó phải kể tới chính sách trừng phạt “gây sức ép tối đa” mà ông áp dụng với chính quyền Tổng thống Nicolas Maduro, đặc biệt là nhắm vào ngành năng lượng của Venezuela. Hẳn nhiên, chính sách này xuất phát từ nhiều động cơ chiến lược và kinh tế. Đây cũng là bước đi nhằm củng cố vai trò của Mỹ tại Tây bán cầu và hạn chế ảnh hưởng của Trung Quốc, Nga trong khu vực.

Trong thế kỷ 21, Mỹ Latin-với nguồn tài nguyên năng lượng, khoáng sản dồi dào và vị trí chiến lược-trở thành khu vực mà nhiều cường quốc dòm ngó. Còn Venezuela-nơi có trữ lượng dầu mỏ xấp xỉ mức của Mỹ và Saudi Arabia cộng lại-luôn đứng ở trung tâm chính sách khu vực của Washington. Hơn hai thập kỷ đối đầu, mối quan hệ giữa chính quyền Caracas và Washington vốn luôn trong tình trạng sóng gió đã thực sự chạm đáy dưới thời Tổng thống Donald Trump. Còn nhớ, ngay nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên, ông Trump đã sử dụng “con bài” gây sức ép toàn diện cả về chính trị, kinh tế, ngoại giao với Venezuela. Ông công khai ủng hộ các đối thủ chính trị của ông Maduro và từng công nhận lãnh đạo đối lập Juan Guaido là Tổng thống lâm thời vào năm 2019. Có lẽ cũng vì vậy, trái ngược với sự hân hoan của người dân Mỹ về màn tái xuất của ông Trump, giới phân tích nhìn nhận sự trở lại của nhà lãnh đạo này báo hiệu “kịch bản xấu” với quan hệ Mỹ-Venezuela. Và thực tế đã chứng minh lo ngại này hoàn toàn có cơ sở.

Tháng 2-2025, chỉ hơn một tháng sau khi lên nắm quyền, nhà lãnh đạo Mỹ đã đảo ngược chính sách của người tiền nhiệm Joe Biden với thông báo không gia hạn “Thỏa thuận giao dịch dầu mỏ” với Venezuela. Đến cuối tháng 8, Mỹ bắt đầu triển khai lực lượng quân sự đáng kể tới khu vực Caribe, trong đó có tàu sân bay, tàu ngầm hạt nhân, máy bay chiến đấu và hàng nghìn binh sĩ, dưới danh nghĩa “cuộc chiến chống ma túy”. Đáng lo ngại hơn, quân đội Mỹ đã tiến hành các đợt tập kích tên lửa vào nhiều tàu, thuyền ở khu vực bị cáo buộc chở ma túy, khiến hơn 100 người thiệt mạng, đẩy căng thẳng với Venezuela leo thang.

Vậy chiến lược thực sự của ông Trump ở Venezuela là gì? Theo góc nhìn của các nhà phân tích, chiến dịch chống ma túy do Mỹ dẫn đầu tại khu vực, về bản chất, đóng vai trò như một công cụ chính trị, vừa tạo cơ sở hợp pháp cho các biện pháp quân sự và trừng phạt kinh tế, vừa gia tăng sức ép lên chính quyền Venezuela mà vẫn giữ được hình thức “thực thi pháp luật”. Lâu nay, Washington vẫn luôn muốn biến Caracas trở thành đồng minh chiến lược, gắn chặt với các ưu tiên của Mỹ thay vì các cường quốc khác như Nga và Trung Quốc. Rõ ràng điều này sẽ khó trở thành hiện thực nếu ông Maduro vẫn tiếp tục nắm quyền.

Trong tuyên bố mới nhất ngày 22-12, Tổng thống Donald Trump cảnh báo Mỹ sẽ sớm triển khai các cuộc tấn công trên bộ trong khuôn khổ chiến dịch chống buôn bán ma túy tại Tây bán cầu. Cùng với đó, Mỹ đã ký kết các thỏa thuận an ninh với nhiều quốc gia trong khu vực, cho phép Washington tiếp cận sân bay và triển khai tạm thời binh sĩ Mỹ tham gia các chiến dịch phối hợp chống ma túy. Hàng loạt động thái tăng cường quân sự, gia tăng sức ép cứng rắn từ Washington làm dấy lên lo ngại nguy cơ xảy ra một cuộc đối đầu quân sự.

Trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến nhiều cuộc xung đột cùng lúc, từ Trung Đông đến Đông Âu, bất kỳ điểm nóng mới nào cũng có thể làm suy yếu thêm nỗ lực duy trì ổn định toàn cầu. Chưa kể, nếu Venezuela bị cuốn vào vòng xoáy xung đột, hệ lụy sẽ không chỉ dừng lại ở quốc gia này mà có thể lan ra toàn khu vực, gây ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn cung năng lượng toàn cầu và đẩy hàng triệu người vào cảnh di cư.

Hiện nay, các nước Mỹ Latin vẫn đang nhọc nhằn tìm cách hóa giải những khó khăn bủa vây từ chính sách thuế quan của Mỹ, từ những hệ lụy của thiên tai và biến đổi khí hậu, vốn làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng, nghèo đói và ảnh hưởng tới nguồn cung lương thực tại khu vực. Dẫu vậy, họ luôn kiên cường trước thách thức. Điều này phản ánh rõ nét ở việc thúc đẩy cải cách kinh tế-xã hội theo đường lối tự do hóa mạnh mẽ mà các quốc gia như Argentina, Brazil, Cuba... theo đuổi.

Rõ ràng, với Mỹ Latin, năm 2025 có quá nhiều thứ để nhắc tới: Những cuộc bầu cử góp phần định hình tương lai các quốc gia trong khu vực; sự mở rộng ảnh hưởng của các “ông lớn” như Mỹ, Nga, Trung Quốc; xu hướng tăng cường liên kết kinh tế, mở rộng hợp tác dựa trên nguyên tắc bình đẳng, bảo đảm rằng không có quốc gia nào chi phối và mọi tiếng nói đều được lắng nghe. Cận kề năm 2026, dù đối mặt với vô vàn nguy cơ, tin rằng Mỹ Latin vẫn sẽ là một khu vực kiên cường, nơi mọi quốc gia đều hướng đến hòa bình. Bởi lẽ hòa bình không chỉ là tránh đổ máu, mà còn là con đường duy nhất để khôi phục niềm tin và phát triển.