Chính quyền cấp xã chủ động hơn trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng
Đó là chia sẻ của ông Phạm Văn An, Tỉnh uỷ viên, Chánh Thanh tra tỉnh Đồng Tháp với phóng viên Báo Thanh tra về việc triển khai các nhóm nhiệm vụ của ngành Thanh tra Đồng Tháp khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.
Đồng chí Phạm Văn An, Tỉnh uỷ viên, Chánh Thanh tra tỉnh Đồng Tháp. Ảnh: PV
+ Thưa ông, Thanh tra tỉnh Đồng Tháp triển khai hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đối với cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh và UBND cấp xã như thế nào khi chính quyền 2 cấp vận hành 1 tháng qua?
-Chánh Thanh tra Phạm Văn An: Đây là 1 trong 14 nhóm nhiệm vụ mà UBND tỉnh đã trao cho ngành Thanh tra tỉnh Đồng Tháp khi ban hành quy định về chức năng, nhiệm vụ của ngành Thanh tra tỉnh. Trong triển khai các mặt công tác và thực hiện nhiệm vụ, Chánh Thanh tra tỉnh Phạm Văn An nói riêng, ban lãnh đạo của Thanh tra tỉnh nói chung đã quán triệt các mặt nhiệm vụ, trong đó chú trọng đến nhiệm vụ nói trên.
Trước mắt, Thanh tra tỉnh Đồng Tháp ưu tiên cho việc tuyên truyền, hướng dẫn về các quy định pháp luật để cán bộ của cấp xã thực thi nhiệm vụ. Dù Luật Thanh tra, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo chưa sửa đổi khi đã có tổ chức bộ máy mới nhưng các quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 đã rất rõ thẩm quyền, trách nhiệm của UBND cấp tỉnh; tiếp đó Nghị định số 150/2025/NĐ-CP quy định về tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và UBND cấp xã thì chính quyền cấp xã chủ động hơn trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.
+ Ông có thể trao đổi cụ thể hơn về sự chủ động đó tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 16/6/2025?
-Chánh Thanh tra Phạm Văn An: Luật Tổ chức chính quyền địa phương (TCCQĐP) số 72 có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua đã xác lập cụ thể trách nhiệm của chính quyền cùng cấp phù hợp với nguyên tắc phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo - trách nhiệm gắn với quản lý địa bàn, tại khoản 16 Điều 17 Luật TCCQĐP khẳng định rõ Chủ tịch UBND tỉnh có nghĩa vụ: “Chỉ đạo và tổ chức thực hiện việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo...”.
Quy định này phù hợp với Luật Tiếp công dân năm 2013 và Luật Khiếu nại năm 2011, Luật Tố cáo năm 2018, thể hiện trách nhiệm cá nhân của Chủ tịch UBND trong việc duy trì tiếp dân thường xuyên, giải quyết các khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền, không chuyển giao trách nhiệm cho cơ quan chuyên môn hay cấp dưới.
Đối với UBND cấp xã, Chủ tịch UBND cấp xã cũng thực hiện trách nhiệm tương ứng theo Điều 23, với nội dung tổ chức thi hành pháp luật, kiểm tra, xử lý vi phạm - trong đó bao gồm cả nội dung tiếp dân và xử lý ban đầu các vụ việc phát sinh tại cơ sở.
Hay như về công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, tại khoản 8 Điều 15 Luật TCCQĐP quy định HĐND tỉnh có quyền “Quyết định biện pháp thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tại địa phương theo quy định của pháp luật”. Trong khi đó, Chủ tịch UBND cấp tỉnh - theo khoản 16 Điều 17 Luật TCCQĐP quy định Chủ tịch UBND tỉnh “Chỉ đạo và tổ chức thực hiện... phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong hoạt động của bộ máy hành chính Nhà nước và trong các hoạt động kinh tế - xã hội tại địa phương”.
Luật TCCQĐP trao quyền cho cấp xã chủ động hơn trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng
Quy định này tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai đồng bộ các chương trình, kế hoạch phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tại cấp tỉnh, gắn trách nhiệm người đứng đầu chính quyền với kết quả thực thi nhiệm vụ phòng, chống tiêu cực.
+ Còn cấp xã được chủ động hơn như thế nào trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, thưa ông?
-Chánh Thanh tra Phạm Văn An: Ngày 12/6/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 150/2025/NĐ-CP quy định về tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và UBND cấp xã, có hiệu lực từ 16/6/2025. Đây là văn bản pháp lý quan trọng nhằm kiện toàn tổ chức bộ máy chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Theo đó các phòng chuyên môn tại cấp xã đều có các chức năng tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực - những lĩnh vực có tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.
Theo Nghị định 150/2025/NĐ-CP, UBND cấp xã được tổ chức không quá 3 phòng chuyên môn, do Chủ tịch UBND cấp xã quyết định thành lập trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ được phân cấp, ủy quyền. Các phòng này có thể đảm nhiệm nhiều lĩnh vực, trong đó bao gồm cả tiếp công dân, xử lý khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực nếu được phân công.
Điểm mới không nằm ở việc “mở rộng” hay “thêm” chức năng, mà ở cách tổ chức bộ máy hành chính theo hướng linh hoạt, thực tiễn, rõ trách nhiệm, giúp chính quyền cấp xã dễ dàng bố trí lực lượng phụ trách những lĩnh vực nhạy cảm, sát dân và dễ phát sinh tiêu cực.
Việc quy định rõ cơ cấu các phòng chuyên môn cấp xã tạo điều kiện để phân công nhiệm vụ tiếp nhận, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo một cách chuyên trách, khoa học. Qua đó, vai trò tiếp công dân và xử lý khiếu nại, tố cáo không chỉ dừng lại ở hình thức, mà thực sự đi vào thực tiễn với trách nhiệm cụ thể, người chịu trách nhiệm rõ ràng, góp phần giảm khiếu nại vượt cấp và nâng cao sự hài lòng của người dân.
Các kiến nghị gỡ khó của chính quyền cấp xã kịp thời được tháo gỡ. Ảnh: IT
Tuy nhiên, trong một số trường hợp cụ thể, Chủ tịch UBND cấp xã có thể phân công cho cơ quan chuyên môn kiểm tra xác minh nội dung khiếu nại, tố cáo của công dân, đảm bảo nhanh chóng, chính xác, kịp thời.
Nghị định 150/2025/NĐ-CP không chỉ điều chỉnh về tổ chức bộ máy, mà còn gián tiếp mở rộng không gian cho công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tại cấp xã. Khi các phòng chuyên môn được tổ chức rõ ràng, có đủ năng lực và thẩm quyền, việc kiểm tra công vụ, giám sát cán bộ, minh bạch hóa quy trình hành chính... sẽ dễ dàng được thực hiện thường xuyên và hiệu quả hơn.
UBND cấp xã, với bộ máy gọn nhẹ, phân nhiệm rõ ràng, sẽ có điều kiện tăng cường công khai, minh bạch trong hoạt động quản lý, tài chính, đầu tư công; thực hiện tốt quy trình tiếp công dân định kỳ, giải quyết phản ánh, kiến nghị và khiếu nại, tố cáo của công dân; chủ động phát hiện và xử lý các dấu hiệu vi phạm trong nội bộ, đồng thời phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và Nhân dân địa phương để phát huy giám sát xã hội.
Nghị định 150/2025/NĐ-CP là bước tiếp theo trong quá trình xây dựng chính quyền địa phương hiện đại, dân chủ và liêm chính. Khi cơ cấu tổ chức UBND cấp xã được tinh gọn, linh hoạt, có khả năng đảm nhận nhiều nhiệm vụ quan trọng - trong đó có tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng - thì cấp xã không còn chỉ là một “bộ phận hành chính trung gian”, mà sẽ trở thành “điểm tựa pháp lý” đầu tiên và gần gũi nhất với người dân.
Chúng tôi tin rằng, việc triển khai hiệu quả Nghị định này sẽ góp phần củng cố niềm tin Nhân dân, tăng cường kỷ cương pháp luật từ cơ sở, đây là một trong những giải pháp nền tảng để bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.
+ Chú trọng việc tuyên truyền, hướng dẫn pháp luật sẽ hạn chế hướng dẫn, giải đáp cán bộ cấp xã. Trong 1 tháng triển khai công việc vừa qua, Thanh tra tỉnh có phải “làm thay” cán bộ cấp xã không, thưa ông?
Chánh Thanh tra Phạm Văn An: Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Đồng Tháp, các cơ quan chức năng thuộc tỉnh và chính quyền cấp xã đã triển khai đồng bộ các mặt công tác trong đó có tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng. Có thể nói, từ những yêu cầu cụ thể nhất như công khai lịch tiếp công dân, quy trình tiếp dân, chọn nơi tiếp công dân theo quy chuẩn... đều được đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo để triển khai đồng bộ ở chính quyền địa phương 2 cấp. Vướng đến đâu, chúng tôi cùng vào cuộc tháo gỡ, giải đáp đến đó. Không chỉ xuống tận xã mà phần nhiều là anh em điện thoại hỏi thế nào là quy định chuẩn nhất, cập nhật nhất; hay giải đáp những chi tiết còn có thể có các cách hiểu khác nhau.
Tôi tin rằng, với các quy định pháp luật khá rõ ràng nói trên và sự chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, không chỉ riêng Đồng Tháp chính quyền cấp xã chủ động hơn trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng. Từ đó, tạo sự thuận lợi cho người dân và sự phát triển, lớn mạnh của chính quyền 2 cấp./.
