Kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa XV: Đã khởi tố 2.935 bị can trong lĩnh vực môi trường

Nhiều địa phương ứng dụng công nghệ đốt rác phát điện

Thay mặt Đoàn giám sát trình bày báo cáo kết quả giám sát chuyên đề, Tổng thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, trong kỳ giám sát, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cùng các bộ, ngành, địa phương đã ban hành hơn 500 văn bản hướng dẫn, triển khai Luật Bảo vệ môi trường.

Trong đó có hơn 30 văn bản của Chính phủ và Thủ tướng, góp phần cụ thể hóa chủ trương “Kinh tế - Xã hội - Môi trường” là ba trụ cột phát triển bền vững, đồng thời chuyển mạnh sang cơ chế quản lý bằng công cụ kinh tế, huy động sự tham gia của toàn xã hội. Lần đầu tiên, Quy hoạch Bảo vệ môi trường quốc gia được xây dựng, cùng với Chiến lược Bảo vệ môi trường quốc gia, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn được rà soát, tiệm cận quốc tế.

Công tác bảo vệ môi trường đã có bước chuyển rõ rệt, nhiều chỉ tiêu quan trọng vượt kế hoạch trước năm 2025 như tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị, tỷ lệ khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung, tỷ lệ che phủ rừng. Chi ngân sách cho sự nghiệp môi trường năm 2024 đạt 1,12% tổng chi ngân sách nhà nước, trong khi nguồn lực xã hội hóa và đầu tư từ doanh nghiệp tăng đáng kể.

Giai đoạn 2022–2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thanh tra 812 cơ sở, xử phạt 348 cơ sở với tổng số tiền gần 97 tỷ đồng; các địa phương xử phạt hơn 14.800 vụ vi phạm, thu hơn 643 tỷ đồng. Đáng chú ý, lực lượng Cảnh sát môi trường đã điều tra, khởi tố 2.336 vụ với 2.935 bị can, thể hiện quyết tâm xử lý nghiêm các hành vi xâm hại môi trường.

Công tác quản lý chất thải có tiến bộ khi tỷ lệ thu gom chất thải rắn sinh hoạt đạt 97,26% ở đô thị và 80,5% ở nông thôn, giảm dần hình thức chôn lấp. Nhiều địa phương ứng dụng công nghệ đốt rác phát điện, tận dụng nhiệt dư, thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn và tính giá dịch vụ xử lý theo khối lượng rác thải.

Tốc độ ô nhiễm, suy thoái môi trường đã được ngăn chặn, chất lượng nước, đất, không khí ở nhiều khu vực cải thiện. Ứng phó với biến đổi khí hậu đạt kết quả tích cực, Việt Nam từng bước hình thành thị trường các-bon, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Còn 38 cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng chưa được xử lý triệt để

Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ rõ những hạn chế, bất cập cần khắc phục: Ô nhiễm không khí ở các đô thị lớn vẫn nghiêm trọng, nhiều đoạn sông ô nhiễm chậm được cải thiện; hạ tầng thu gom, xử lý nước thải còn yếu; tỉ lệ chôn lấp rác thải cao; tái chế, tái sử dụng chất thải còn hạn chế. Đến tháng 9-2025, cả nước vẫn còn 38 cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng chưa được xử lý triệt để.

Tình trạng khiếu nại, tố cáo về ô nhiễm môi trường vẫn xuất hiện ở một số địa phương, nhất là liên quan đến chăn nuôi tập trung, xử lý rác thải, khí thải công nghiệp. Nhiều vụ việc mới dừng ở mức khắc phục tạm thời, chưa có giải pháp căn cơ, lâu dài.

Chỉ rõ trách nhiệm của các cơ quan, địa phương, Đoàn giám sát đồng thời đề xuất 3 nhóm giải pháp đột phá về đổi mới tư duy và hoàn thiện thể chế, chính sách về bảo vệ môi trường và tổ chức thực hiện quyết liệt, hiệu quả; tăng cường và đa dạng hóa nguồn lực cho bảo vệ môi trường; phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.

CHIẾN THẮNG