Ngành Kiểm sát Nhân dân tăng cường hiệu quả trong xử lý án tham nhũng, kinh tế, chức vụ

Ngành KSND tăng cường hiệu quả trong xử lý án tham nhũng, kinh tế, chức vụ. Ảnh kiemsat.vn

Tội phạm tham nhũng, kinh tế, chức vụ diễn biến phức tạp với quy mô ngày càng lớn

Trong những năm gần đây, tình hình kinh tế - xã hội của đất nước có nhiều chuyển biến mạnh mẽ. Quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa cùng với hội nhập quốc tế sâu rộng đã thúc đẩy tăng trưởng, tạo dựng thế và lực mới cho đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, mặt trái của cơ chế thị trường cũng làm nảy sinh nhiều vấn đề, nổi bật là sự gia tăng các loại tội phạm về kinh tế, tham nhũng, chức vụ. Không ít cá nhân vì động cơ vụ lợi, bất chấp pháp luật và đạo đức xã hội, đã lợi dụng sơ hở trong quản lý Nhà nước và kẽ hở pháp luật để thực hiện hành vi phạm tội.

Cùng với đó, sự câu kết giữa các nhóm lợi ích, giữa doanh nghiệp và một bộ phận cán bộ có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan Nhà nước cũng là nguyên nhân phát sinh tội phạm này. Kết quả đấu tranh của cơ quan chức năng cho thấy, số lượng vụ án kinh tế, tham nhũng, chức vụ thời gian qua có xu hướng gia tăng, mở rộng về địa bàn và lĩnh vực, tính chất ngày càng nghiêm trọng, gây thiệt hại đặc biệt lớn cho ngân sách và tài sản công.

Trong 3 năm (từ ngày 01/10/2021 đến 30/9/2024), VKSND các cấp đã thực hành quyền công tố, kiểm sát việc giải quyết 11.379 nguồn tin về tội phạm tham nhũng, kinh tế, chức vụ. Cơ quan chức năng đã xử lý 10.686 nguồn tin, trong đó khởi tố 7.113 vụ án. Đồng thời, ngành Kiểm sát đã thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra 11.502 vụ/23.924 bị can; cơ quan điều tra đã giải quyết 10.512 vụ/20.770 bị can, đạt tỷ lệ 91,4%. Ở giai đoạn truy tố, ngành đã thực hành quyền công tố, kiểm sát 9.252 vụ/19.999 bị can, đã giải quyết 9.060 vụ/19.386 bị can, đạt tỷ lệ 98%. Đối với xét xử sơ thẩm, VKSND các cấp đã thực hành quyền công tố, kiểm sát 9.139 vụ/18.942 bị cáo, trong đó tòa án đã xét xử 8.614 vụ/17.372 bị cáo, đạt tỷ lệ 94%.

Đáng chú ý, nhiều vụ án có quy mô đặc biệt lớn, kéo dài nhiều năm, thủ đoạn tinh vi, khép kín, thao túng để trục lợi bất chính, hình thành nhóm lợi ích giữa khu vực Nhà nước và ngoài Nhà nước. Các vụ án này gây thiệt hại nghiêm trọng cả về tài sản, cán bộ và niềm tin xã hội, tiêu hao nguồn lực phát triển đất nước. Điển hình là các vụ án xảy ra tại Công ty cổ phần công nghệ Việt Á, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, AIC, Tập đoàn FLC, Tập đoàn Tân Hoàng Minh.

Nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt trong thực hành quyền công tố và kiểm sát tư pháp

Để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo quan điểm của Đảng và pháp luật của Nhà nước, ngành KSND đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. VKSND các cấp đã kiểm sát chặt chẽ 100% số vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ ngay từ khi tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo và kiến nghị khởi tố, bảo đảm việc khởi tố có căn cứ, đúng thẩm quyền.

Ngành đã phối hợp thường xuyên với các cơ quan như Ủy ban Kiểm tra, Thanh tra, Kiểm toán, Ngân hàng, Tài chính trong việc cung cấp, trao đổi thông tin, nắm chắc nội dung vụ việc từ khi ban hành kết luận, kiến nghị khởi tố và chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra. Đồng thời, kiểm sát chặt chẽ việc thụ lý, lập hồ sơ giải quyết nguồn tin về tội phạm; chủ động đề ra yêu cầu kiểm tra, xác minh để làm rõ sự việc; kiên quyết yêu cầu hoặc trực tiếp hủy bỏ các quyết định khởi tố vụ án, không khởi tố vụ án không đúng pháp luật.

Trong bối cảnh số lượng, tính chất phức tạp của các vụ án ngày càng gia tăng, nhiều vụ chưa có tiền lệ, ngành KSND đã tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra. Các Viện trưởng VKSND trực tiếp chỉ đạo công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ. Kiểm sát viên nắm chắc tiến độ, chủ động đề ra yêu cầu điều tra, hỗ trợ thu thập chứng cứ, xác định người phạm tội, tài sản bị chiếm đoạt.

Bên cạnh đó, ngành đặc biệt thận trọng khi phê chuẩn các lệnh, quyết định tố tụng; trực tiếp hỏi cung bị can trong trường hợp bị bắt không nhận tội hoặc chứng cứ có mâu thuẫn; kiểm sát chặt chẽ hoạt động hỏi cung, lấy lời khai có ghi âm, ghi hình; quản lý hồ sơ vụ án bị tạm đình chỉ để phục hồi khi có căn cứ. Trước khi quyết định truy tố, VKSND thực hiện phúc cung 100% bị can để bảo đảm truy tố có căn cứ, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Đảm bảo xét xử nghiêm minh, đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm

Một đặc thù trong các vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ là đa số bị can, bị cáo là người có trình độ chuyên môn cao, hiểu biết về quản lý kinh tế. Việc xét hỏi, tranh luận tại phiên tòa công khai, nhất là những vụ được dư luận quan tâm, đặt ra nhiều thách thức đối với kiểm sát viên.

Để nâng cao hiệu quả, ngành KSND đã phối hợp với tòa án tổ chức nhiều phiên tòa rút kinh nghiệm, phiên tòa trực tuyến để học tập. Với những vụ án liên quan đến lĩnh vực chuyên ngành như đất đai, tài chính, ngân hàng, chứng khoán, ngay từ giai đoạn khởi tố đến truy tố, chuẩn bị xét xử, VKSND đã thường xuyên trao đổi với cơ quan chuyên môn nhằm nắm chắc quy định pháp luật, thuật ngữ, bản chất hành vi phạm tội, vai trò từng bị can.

Đối với các vụ án nghiêm trọng, phức tạp thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, VKSND cấp trên tạo điều kiện để cấp dưới tiếp xúc hồ sơ trước khi nhận phân công; tăng cường biệt phái kiểm sát viên hỗ trợ xét xử sơ thẩm. Trong quá trình xét xử, kiểm sát viên nghiên cứu kỹ hồ sơ, dự kiến nội dung xét hỏi, chuẩn bị kế hoạch tranh luận, dự thảo luận tội để chủ động đối đáp, đưa ra chứng cứ, lập luận rõ ràng, kiểm sát chặt chẽ hoạt động xét xử của hội đồng xét xử.

Thực tiễn cho thấy, các vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ đều được xử lý nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Không có trường hợp nào bị truy tố về tội danh này mà tòa tuyên không phạm tội. Đặc biệt, nhiều vụ án lớn, nghiêm trọng, có đối tượng từng giữ chức vụ cao trong Đảng và bộ máy Nhà nước đã được đưa ra xử lý nghiêm minh, đúng quy định pháp luật.