Luật Thanh tra 2025: Nâng cao hiệu quả giám sát, phòng ngừa sai phạm trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công
Luật Thanh tra năm 2025 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025) là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện thể chế ngành Thanh tra. Đây cũng là cơ sở pháp lý quan trọng để hai cơ quan Thanh tra Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước tăng cường phối hợp thực chất, hiệu quả hơn so với trước đây.
Ông Trần Minh Khương, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước. Ảnh: KTNN
Trong những năm qua, Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra Chính phủ đã có sự phối hợp chặt chẽ trên nền tảng pháp lý ngày càng vững chắc; từ Luật Kiểm toán Nhà nước 2015, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kiểm toán Nhà nước năm 2019, Quy chế phối hợp số 1618/QCPH: KTNN- TTCP năm 2021, cho đến Luật Thanh tra năm 2022.
Theo ông Trần Minh Khương, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước, Luật Thanh tra năm 2025 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025) là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện thể chế, tinh gọn tổ chức, bộ máy của ngành Thanh tra. Luật Thanh tra năm 2025 đã có những quy định cụ thể, rõ ràng hơn về nguyên tắc phối hợp, chia sẻ thông tin và xử lý chồng chéo giữa các cơ quan có chức năng kiểm tra, giám sát tài chính công. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để hai cơ quan Thanh tra Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước tăng cường phối hợp thực chất, hiệu quả hơn so với trước đây. Cụ thể:
Thứ nhất, Luật Thanh tra năm 2025 bổ sung yêu cầu của công tác phối hợp là “để đảm bảo hiệu lực, hiệu quả của hoạt động thanh tra và hoạt động kiểm toán Nhà nước” (khoản 1 Điều 56), đồng thời quy định rõ ràng và tập trung hơn về phạm vi phối hợp từ việc phối hợp trong xử lý chồng chéo, trùng lặp kế hoạch thanh tra, kiểm toán đến việc cung cấp, trao đổi thông tin về thanh tra, kiểm toán; sử dụng kết quả thanh tra, kiểm toán; đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ thanh tra, kiểm toán (khoản 2 Điều 56).
Thứ hai, sau khi Luật Thanh tra năm 2025 được ban hành, việc xử lý chồng chéo kế hoạch thanh tra, kiểm toán đã giảm được số lượng các đầu mối cơ quan thanh tra phải phối hợp, xử lý; đồng thời bổ sung cơ chế phối hợp, xử lý khi đã triển khai thực hiện thanh tra, kiểm toán, theo đó “Thủ trưởng cơ quan, đơn vị thanh tra phối hợp với Thủ trưởng cơ quan, đơn vị kiểm toán Nhà nước để có giải pháp phù hợp tránh chồng chéo, trùng lặp” (khoản 3 Điều 56).
Thứ ba, Luật Thanh tra năm 2025 tiếp tục quy định việc “tham khảo ý kiến của nhau về những nội dung cần thiết để bảo đảm cho kết luận thanh tra, báo cáo kiểm toán chính xác, khách quan, đầy đủ” (khoản 4 Điều 56). Việc quy định này khẳng định mối quan hệ phối hợp giữa hai cơ quan ngày càng thực chất và đi vào chiều sâu, hướng tới mục tiêu nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của mỗi cơ quan.
Cuối cùng, Luật đã bổ sung xác định rõ nguyên tắc “bảo đảm một nội dung hoạt động của tổ chức, cá nhân chỉ là đối tượng của một cơ quan thanh tra hoặc cơ quan kiểm toán Nhà nước” khi phát hiện thấy có nội dung, phạm vi thanh tra, kiểm toán có chồng chéo, trùng lặp. Qua đó, tránh trùng lặp nội dung, phạm vi hoạt động thanh tra, kiểm toán giữa hai cơ quan, hạn chế tối đa ảnh hưởng đến đơn vị được thanh tra, kiểm toán.
Như vậy, Luật Thanh tra 2025 tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về phối hợp, với điểm nhấn là: tinh gọn hệ thống thanh tra, tăng cường kiểm soát quyền lực, và cụ thể hóa trách nhiệm xử lý chồng chéo ở mọi cấp (từ xây dựng kế hoạch đến thực hiện hoạt động) nhằm nâng cao hiệu quả và tính chuyên nghiệp của cả hoạt động thanh tra và kiểm toán; tạo ra một khuôn khổ pháp lý đồng bộ, minh bạch và khả thi hơn để hai cơ quan cùng phát huy vai trò, chức năng của mình. Điều này không chỉ giúp xử lý hiệu quả tình trạng chồng chéo, trùng lặp mà còn góp phần nâng cao hiệu quả giám sát, phòng ngừa sai phạm, tăng cường kỷ luật - kỷ cương trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.
