Thị trường chứng khoán Việt Nam: Nâng hạng – không phải đích đến mà là hành trình phát triển bền vững và minh bạch

Nhấn mạnh ấy của Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng có lẽ cũng chính là đích cần phải đến của thị trường chứng khoán Việt Nam sau khi đã ghi được dấu mốc quan trọng trong hành trình phát triển hơn 25 năm qua.

Thành quả của hành trình cải cách toàn diện

Ngày 8/10/2025 (vào lúc 03 giờ 00 phút theo giờ Hà Nội), tổ chức xếp hạng thị trường FTSE Russell công bố thị trường chứng khoán Việt Nam đã đáp ứng toàn bộ các tiêu chí chính thức và được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp. “Ban quản trị chỉ số FTSE Russell (IGB) ghi nhận những tiến bộ của Việt Nam trong việc cải thiện thị trường và xác nhận Việt Nam đã đáp ứng tất cả tiêu chí của nhóm thị trường mới nổi thứ cấp”, thông báo viết.

Theo ông David Sol, Giám đốc toàn cầu về chính sách của FTSE Russell, việc nâng hạng phản ánh những cải tiến quan trọng trong cơ sở hạ tầng thị trường của Việt Nam. Kể từ khi được đưa vào danh sách theo dõi vào tháng 9/2018, Việt Nam đã thực hiện nhiều cải cách toàn diện để phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.

Phân tích rõ hơn, bà Nguyễn Hoài Thu, CFA, Phó Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital, cho rằng đây là kết quả tích cực, phản ánh những nỗ lực và hành động quyết liệt của Chính phủ, Bộ Tài chính, UBCK và các cơ quan liên quan trong việc phát triển thị trường vốn Việt Nam ngày càng bền vững, minh bạch. Việc nâng cấp hạ tầng công nghệ lên KRX, ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP (sửa đổi bổ sung NĐ 115 hướng dẫn Luật Chứng Khoán) và Quyết định 2014/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam là những minh chứng cho việc Việt Nam đã và đang tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để phát triển thị trường chứng khoán, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia thị trường.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, trong suốt hai năm qua, dưới sự quan tâm, lãnh đạo quyết liệt của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cùng với sự chỉ đạo sát sao của Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã triển khai một chương trình cải cách toàn diện nhằm đưa TTCK Việt Nam tiệm cận các chuẩn mực, thông lệ cao nhất của quốc tế.

“Kết quả tích cực này là kết tinh từ chủ trương đúng đắn và quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước và các bộ, ngành liên quan, sự đồng hành của thành viên thị trường, cũng như sự hỗ trợ quý báu từ Ngân hàng Thế giới, các chuyên gia FTSE và các định chế đầu tư toàn cầu”- Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định.

Duy trì và củng cố vị thế sau khi nâng hạng: Cách nào?

Việc được nâng hạng lên thị trường mới nổi là một cột mốc quan trọng đối với Việt Nam. Việc FTSE nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam là một bước tiến rất tích cực, khi giá trị giao dịch trên thị trường đã vượt 3 tỉ USD. HSBC dự báo, trong 6 tháng đầu tiên sau khi nâng hạng, dòng vốn đầu tư thụ động vào thị trường có thể tăng thêm từ 1,5-2 tỉ USD, trong khi dòng vốn đầu tư chủ động có thể cao hơn. Ngân hàng Thế giới (World Bank) cũng dự báo dòng vốn ngắn hạn khoảng 5 tỉ USD sẽ đổ vào Việt Nam trước và sau khi nâng hạng, từ cả nhà đầu tư chủ động lẫn thụ động.

Tuy nhiên, thách thức lớn hơn nằm ở việc duy trì và củng cố vị thế này trong dài hạn. “Việc được nâng hạng lên thị trường mới nổi là một cột mốc quan trọng đối với Việt Nam. Tuy nhiên, thách thức lớn hơn nằm ở việc duy trì và củng cố vị thế này trong dài hạn. Để làm được điều đó, Việt Nam cần thực hiện thêm các cải cách toàn diện nhằm tăng chiều sâu, hiện đại hóa và quá trình phát triển bền vững của thị trường vốn” - bà Vũ Ngọc Linh, Giám đốc bộ phận Phân tích và Nghiên cứu thị trường, VinaCapital nhấn mạnh.

Những cải cách toàn diện ấy, theo bà Vũ Ngọc Linh, đó là việc thành lập Cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (Central Counterparty System - CCP) vào cuối năm 2026; Nâng cao khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài và đa dạng hóa ngành và có thêm nhiều đợt IPO chất lượng cao. “Sự đa dạng này cũng giúp tăng cường thanh khoản thị trường và thu hút nhiều nhà đầu tư hơn với các chiến lược và khẩu vị rủi ro khác nhau. Về lâu dài, một thị trường đa dạng sẽ thúc đẩy tăng trưởng bền vững, củng cố niềm tin của nhà đầu tư và hỗ trợ sự phát triển liên tục của thị trường vốn”- bà Vũ Ngọc Linh khẳng định.

Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) Vũ Thị Chân Phương cũng cho rằng, việc TTCK Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp là khởi đầu cho giai đoạn phát triển mới, yêu cầu cải cách ngày càng sâu, rộng hơn nữa để đạt những mục tiêu dài hạn trong tương lai.

Để hướng tới một thị trường chứng khoán minh bạch và bền vững, TS. Vũ Mai Chi, Phó trưởng Bộ môn Tiền tệ – Ngân hàng, khoa Ngân hàng, Học viện Ngân hàng cho rằng cần thông qua nhiều giải pháp đồng bộ như: Cần tiếp tục minh bạch hóa chính sách vĩ mô, đẩy mạnh cải cách thể chế và nâng cao chuẩn mực quản trị doanh nghiệp, đồng thời mở rộng tỷ lệ sở hữu nước ngoài nhằm thu hút dòng vốn dài hạn và củng cố ổn định thị trường. Hiện nay, nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm tỷ trọng lớn, trong khi dòng vốn ngoại mới ở giai đoạn thăm dò, thậm chí có xu hướng bán ròng sau thông tin nâng hạng – cho thấy niềm tin thị trường cần được củng cố một cách bền vững và thực chất hơn.

Song song, cần tăng nguồn cung cổ phiếu chất lượng thông qua đẩy mạnh cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước. Điều này không chỉ giúp thị trường bớt phụ thuộc vào dòng tiền đầu cơ ngắn hạn, mà còn nâng cao độ sâu và tính chuyên nghiệp của thị trường vốn.

Một yếu tố không thể thiếu là hiện đại hóa hạ tầng giao dịch và quản trị rủi ro. Việc hệ thống KRX chính thức vận hành từ ngày 5/5/2025 mở ra cơ hội lớn để triển khai mô hình bù trừ thanh toán tập trung (CCP), số hóa toàn bộ quy trình giao dịch – lưu ký – giám sát, đáp ứng các tiêu chí quốc tế của MSCI và FTSE, hướng tới một thị trường nâng hạng thực chất và bền vững.

Cuối cùng, tăng cường giám sát minh bạch, xử lý nghiêm vi phạm và áp dụng chuẩn mực kế toán IFRS sẽ là nền tảng để thị trường chứng khoán Việt Nam không chỉ được nâng hạng về danh nghĩa, mà còn nâng chất về thực lực và uy tín trong khu vực.

“Chỉ khi những giải pháp này được thực thi đồng bộ, thị trường mới có thể chuyển dịch từ tăng trưởng ngắn hạn dựa vào dòng tiền cá nhân sang một cơ chế phát triển minh bạch, cân bằng và bền vững” - TS. Vũ Mai Chi nhấn mạnh.

Đưa Luật Chứng khoán sửa đổi vào cuộc sống: Bước tiến quan trọng trong hoàn thiện khung khổ pháp lý cho thị trường chứng khoán Việt Nam

Trong rất nhiều giải pháp để thị trường chứng khoán Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới, với yêu cầu duy trì các chuẩn mực quốc tế về minh bạch, hiệu quả và khả năng bảo vệ nhà đầu tư, thì việc hoàn thiện hành lang pháp lý được xem là chìa khóa để củng cố vị thế và sức hấp dẫn của thị trường. Trong rất nhiều nỗ lực hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường chứng khoán Việt Nam thời gian qua, việc đưa Luật Chứng khoán sửa đổi vào cuộc sống được xem là bước tiến quan trọng.

Theo ông Hoàng Văn Thu, Phó Chủ tịch UBCKNN, các chính sách mới được xây dựng trên nền tảng 3 nhóm mục tiêu chiến lược của Chính phủ: Thứ nhất, các quy định nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong hoạt động phát hành, chào bán chứng khoán, nâng cao chất lượng công ty đại chúng qua đó góp phần nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường chứng khoán. Tiếp đó, là các quy định để tăng cường công tác giám sát và xử lý nghiêm các hành vi gian lận, lừa đảo trong hoạt động phát hành, chào bán chứng khoán, quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan, bảo đảm hiệu quả phòng ngừa, xử lý vi phạm trên thị trường chứng khoán. Cuối cùng là nhóm các quy định để tháo gỡ các vướng mắc trên thực tiễn, thúc đẩy sự phát triển của thị trường chứng khoán với mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán. Những nhóm chính sách này góp phần bảo đảm thị trường chứng khoán hoạt động công bằng, công khai, minh bạch, an toàn và bền vững.

Cùng với việc đưa Luật Chứng khoán sửa đổi vào cuộc sống, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, Chiến lược phát triển chứng khoán Việt Nam đến năm 2030 cũng đã đặt mục tiêu xây dựng thị trường ổn định, an toàn, lành mạnh, hiệu quả và bền vững, có khả năng chống chịu rủi ro tốt, với cơ cấu thị trường hợp lý, trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn chủ đạo cho nền kinh tế. Chiến lược nhấn mạnh tăng trưởng quy mô gắn với nâng cao chất lượng, phát triển các công cụ tài chính xanh, bền vững, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ hiện đại trong quản lý và giám sát, đồng thời tăng cường hội nhập quốc tế để thu hẹp khoảng cách phát triển với các thị trường tiên tiến.

Có hành lang pháp lý, có chiến lược phát triển, có sự quan tâm cải cách toàn diện, có sự vào cuộc quyết liệt triển khai các giải pháp, tạo điều kiện thuận lợi nhất của các đơn vị liên quan… hoàn toàn có cơ sở để mơ về một tương lai tươi sáng hơn nữa cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Như kỳ vọng của người đứng đầu ngành Tài chính: Thị trường vốn nói chung và TTCK sẽ chứng kiến một sự thay đổi về chất. Thị trường không chỉ đón nhận những vốn ngoại chất lượng cao, mà đi kèm với đó là yêu cầu cao hơn về quản trị doanh nghiệp hay tính công khai, minh bạch. Từ đó, sẽ tạo thêm động lực cho cả cơ quan quản lý, thành viên thị trường, doanh nghiệp và nhà đầu tư đều phải tự nâng tầm, góp phần đưa TTCK lên một tầm phát triển mới, đóng góp mạnh mẽ hơn cho nền kinh tế đất nước.