Người già Hàn Quốc tìm đến robot 'con cháu AI' để thoát cô đơn

Với đôi mắt to tròn, nụ cười thường trực, giọng nói líu lo như trẻ 7 tuổi và được gọi bằng cái tên thân mật như “cháu”, đây thực chất là những robot vận hành bằng AI, làm từ bông và kim loại.

10 người cao tuổi tự tử mỗi ngày ở Hàn Quốc

Theo các số liệu y tế, mỗi ngày Hàn Quốc ghi nhận khoảng 10 người cao tuổi tự tử. Thông tin này được nêu trong một báo cáo công bố hồi tháng 6 trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hàn Quốc, phản ánh xu hướng đáng lo ngại tại nhiều quốc gia Đông Á.

Dù Nhật Bản và Hồng Kông từ lâu đã đối mặt với tỷ lệ tự tử cao ở người cao tuổi, tình hình tại Hàn Quốc khiến chính quyền đặc biệt quan ngại, khi nước này nằm trong nhóm các quốc gia phát triển có tỷ lệ tự tử cao nhất thế giới và cao nhất trong OECD.

Hàn Quốc hiện được xếp vào nhóm xã hội “siêu già”, với hơn 10 triệu người từ 65 tuổi trở lên, chiếm khoảng 20% dân số. Theo bà Othelia E. Lee, giáo sư công tác xã hội tại Đại học Bắc Carolina ở Charlotte, quá trình già hóa dân số diễn ra quá nhanh khiến hệ thống lương hưu và hỗ trợ xã hội không theo kịp.

Bà cho biết cứ ba người cao tuổi ở Hàn Quốc thì có một người sống một mình, trong bối cảnh mô hình gia đình nhiều thế hệ suy giảm mạnh. Sự cô lập xã hội này kéo theo áp lực tài chính, cảm giác cô đơn và gánh nặng tâm lý, những yếu tố có liên hệ trực tiếp với trầm cảm và tự tử.

"Con cháu AI"

Trong bối cảnh hệ thống y tế công cộng quá tải và thiếu hụt nhân lực chăm sóc xã hội, Chính phủ Hàn Quốc ngày càng dựa vào các giải pháp công nghệ.

Điều này tạo điều kiện cho các công ty như Hyodol phát triển robot nhồi bông AI để sắm vai "con cháu" dành cho người cao tuổi sống một mình. Thiết bị này được kết nối với ứng dụng điện thoại và nền tảng giám sát trực tuyến, cho phép gia đình và nhân viên xã hội theo dõi tình trạng sinh hoạt hằng ngày.

Robot "con cháu AI" này vừa đảm nhiệm các chức năng hỗ trợ thiết thực như nhắc uống thuốc, cảnh báo khẩn cấp, vừa đóng vai trò đồng hành về mặt cảm xúc. Thiết kế mềm mại, cao khoảng 45 - 60 cm, phản hồi khi được chạm vào và trò chuyện bằng giọng trẻ em, giúp người dùng cảm thấy được quan tâm. Một trong những tính năng được đánh giá cao là lời chào khi người cao tuổi về nhà: “Bà/Ông ơi, cháu đợi bà/ông cả ngày rồi”.

Theo CEO Hyodol Jihee Kim, yếu tố “dễ thương” là chìa khóa giúp người cao tuổi dễ chấp nhận "con cháu AI". Tính đến tháng 11, hơn 12.000 robot Hyodol đã được triển khai trên toàn Hàn Quốc thông qua các chương trình phúc lợi xã hội, bên cạnh khoảng 1.000 thiết bị được các gia đình mua trực tiếp, với giá khoảng 1,3 triệu won mỗi chiếc (hơn 23 triệu VNĐ).

Tranh luận về đạo đức

Độ tuổi trung bình của người dùng robot này hiện nay là 82, cho thấy thiết bị chủ yếu phù hợp với nhóm người cao tuổi kém tự lập. Một nhân viên xã hội cho biết robot đã giúp cải thiện đáng kể tình trạng tinh thần của nhiều người cao tuổi sống cô lập.

Dù vậy, sự gắn bó sâu sắc này cũng làm dấy lên tranh luận về đạo đức, khi một số chuyên gia lo ngại nguy cơ phụ thuộc cảm xúc hoặc làm suy giảm phẩm giá và quyền tự chủ của người cao tuổi.

Song song với mô hình “con cháu AI” tại Hàn Quốc, Nhật Bản theo đuổi hướng tiếp cận khác với robot thú cưng trị liệu PARO - một robot hải cẩu không giao tiếp bằng lời nói nhưng vẫn mang lại hiệu quả tích cực trong việc giảm lo âu và trầm cảm. Hiện PARO đã được sử dụng tại hơn 30 quốc gia.

Trong bối cảnh thị trường robot chăm sóc người cao tuổi toàn cầu dự kiến đạt 7,7 tỷ USD vào năm 2030, những “con cháu AI” như robot nhồi bông Hyodol hay PARO nhiều khả năng sẽ ngày càng phổ biến, khi các quốc gia tìm cách đối phó với thách thức già hóa dân số.