Thỏa thuận ngừng bắn Gaza được ký kết ở Ai Cập

Lễ ký được tổ chức trong khuôn khổ hội nghị thượng đỉnh do Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah Al Sisi và người đồng cấp Donald Trump đồng chủ trì. Tại đây, Tổng thống Mỹ cùng lãnh đạo 3 nước trung gian hòa giải là Ai Cập, Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ đã ký kết văn kiện chấm dứt chiến sự tại dải Gaza, khẳng định cam kết hướng tới hòa bình, an ninh và ổn định cho toàn khu vực.

Lễ ký thỏa thuận hòa bình Gaza, được gọi là Tuyên bố Sharm El-Sheikh, diễn ra sau khi Israel và Hamas nhất trí về thỏa thuận ngừng bắn giai đoạn 1 trong các cuộc đàm phán trước đó tại Sharm El-Sheikh. Đây được coi là khung chính trị-an ninh toàn diện để chính thức hóa thỏa thuận ngừng bắn tạm thời đạt được giữa Israel và Hamas. Văn kiện này đặt ra lộ trình thực hiện các giai đoạn tiếp theo của kế hoạch hòa bình 20 điểm do Mỹ bảo trợ.

Tuyên bố Sharm El-Sheikh nhắc lại và mở rộng các nội dung của thỏa thuận ngừng bắn giai đoạn 1, bao gồm ngừng bắn ngay lập tức, rút các lực lượng Israel khỏi các vùng bị chiếm đóng ở Gaza, trao đổi con tin và mở hành lang viện trợ nhân đạo cho Gaza. Thỏa thuận ngừng bắn giai đoạn đầu nhấn mạnh việc cho phép dòng viện trợ nhân đạo không bị gián đoạn vào Gaza, với việc mở lại tất cả các cửa khẩu, nới lỏng kiểm soát biên giới để hỗ trợ hoạt động tiếp tế lương thực, thuốc men, vật liệu tái thiết... Điểm then chốt được nhấn mạnh trong văn kiện này là chuyển từ ngừng bắn tạm thời sang ngừng bắn lâu dài với mục tiêu chấm dứt hoàn toàn xung đột và thúc đẩy tiến trình hòa bình giữa hai bên dưới sự giám sát quốc tế. Tuyên bố Sharm El-Sheikh cũng nêu rõ việc rút toàn bộ lực lượng Israel và thành lập chính quyền tạm thời tại Gaza được thực hiện trong giai đoạn 2.

Trước lễ ký, Tổng thống Donald Trump mô tả văn kiện là “rất toàn diện”, đặt ra các nguyên tắc cho tương lai dải Gaza. Trong khi đó, Thủ tướng Canada Mark Carney-người đã tham dự lễ ký kết-tuyên bố Ottawa ủng hộ mạnh mẽ kế hoạch hòa bình Gaza và coi đây là sự khởi đầu của một chương mới quan trọng cho Trung Đông, đồng thời nhấn mạnh cần tập trung vào các bước hợp tác nhân đạo, an ninh và tái thiết.

Cùng ngày, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah Al Sisi cho biết Cairo sẽ cùng Washington phối hợp với các đối tác trong những ngày tới để đặt nền móng cho việc tái thiết dải Gaza và dự định sẽ sớm tổ chức một hội nghị về phục hồi, tái thiết và phát triển.

Theo Ngân hàng Thế giới (WB) và Chính phủ Ai Cập, tổng nhu cầu cho kế hoạch tái thiết Gaza có thể lên tới 53 tỷ USD. Giai đoạn kế tiếp của thỏa thuận sẽ tập trung vào việc giải giáp phong trào Hồi giáo Hamas, thành lập chính quyền dân sự hậu xung đột và xây dựng lực lượng an ninh Palestine mới với sự hỗ trợ của các đối tác khu vực.

Tại hội nghị thượng đỉnh tổ chức ở Sharm El-Sheikh, hình ảnh Tổng thống Donald Trump bắt tay Tổng thống Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas được xem là tín hiệu ngoại giao tích cực, đánh dấu bước đi quan trọng trong đề xuất chuyển giao quyền kiểm soát dải Gaza.

Tuy nhiên, hội nghị cũng bộc lộ nhiều giới hạn rõ rệt khi Israel và Hamas đều vắng mặt. Dù hội nghị tập trung bàn về tái thiết Gaza và mô hình quản trị hậu xung đột, nhưng nhiều chi tiết vẫn chưa được làm rõ, như quyền kiểm soát an ninh, vai trò của chính quyền Palestine, hay lộ trình rút quân của Israel.

Giáo sư Aaron David Miller, chuyên gia tại Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế (Mỹ), nhận định: “Sáng kiến của Tổng thống Donald Trump đánh dấu sự quay lại vai trò trung gian chủ động của Mỹ ở Trung Đông. Tuy nhiên, việc thiếu vắng các bên trực tiếp trong xung đột như Hamas và Israel tại hội nghị đặt ra nghi ngờ về hiệu quả dài hạn của thỏa thuận”.

NGỌC HÂN