Dứa, mắc ca Sơn La: Nhãn hiệu chứng nhận giúp khẳng định thương hiệu sản phẩm

Nền tảng pháp lý và công cụ quản trị thương hiệu

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và cạnh tranh ngày càng khốc liệt, việc xây dựng thương hiệu cho nông sản không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để nông sản địa phương khẳng định vị thế trên thị trường.

Tại Sơn La, nơi được mệnh danh là thủ phủ nông nghiệp của vùng Tây Bắc, những nỗ lực bài bản đang được triển khai nhằm đưa các sản phẩm như dứa, mắc ca vươn lên tầm cao mới thông qua chiến lược xây dựng và vận hành nhãn hiệu chứng nhận. Không chỉ là tấm "thẻ xanh" bảo chứng chất lượng, nhãn hiệu chứng nhận đang trở thành nền móng cho một chiến lược thương hiệu địa phương vững chắc và bền lâu.

Cuối tháng 7 vừa qua, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Sơn La phối hợp với Công ty TNHH Tư vấn và Phát triển Thương hiệu AMC Việt Nam tổ chức Hội thảo đánh giá kết quả vận hành mô hình quản lý và sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “Mắc ca Sơn La”. Sự kiện đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hành trình xây dựng thương hiệu nông sản Sơn La một cách bài bản, dựa trên cơ sở pháp lý vững chắc và hệ thống quản trị khoa học.

Dự án xây dựng nhãn hiệu chứng nhận “Mắc ca Sơn La” được khởi động từ năm 2022 trong khuôn khổ Chương trình phát triển tài sản trí tuệ giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Sau hơn 30 tháng triển khai, hồ sơ đăng ký nhãn hiệu đã được hoàn tất và Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã cấp văn bằng bảo hộ cho nhãn hiệu này theo Quyết định số 155612/QĐ‑SHTT ngày 27/12/2024. Giá trị của nhãn hiệu chứng nhận không chỉ nằm ở việc giúp nhận diện nguồn gốc, vùng trồng của sản phẩm mà còn là căn cứ để quản lý chất lượng, kiểm soát quy trình sản xuất và truy xuất nguồn gốc minh bạch. Khi một sản phẩm mang nhãn hiệu chứng nhận như “Mắc ca Sơn La”, đó là lời cam kết của cả một hệ sinh thái sản xuất, từ người nông dân, hợp tác xã (HTX) đến doanh nghiệp rằng sản phẩm đó đạt chuẩn về giống, kỹ thuật canh tác, chế biến và đóng gói.

Song song với mắc ca, Sơn La còn đầu tư xây dựng và vận hành nhãn hiệu chứng nhận “Dứa Sơn La”. Tại xã Chiềng Khương - vùng trồng dứa lớn nhất tỉnh, HTX Nông lâm nghiệp Huổi Mo đã tiên phong áp dụng hệ thống nhận diện thương hiệu, bao bì chuẩn hóa và tem truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, sản phẩm dứa Sơn La không chỉ dễ dàng chiếm lĩnh thị trường nội địa mà còn mở rộng cánh cửa xuất khẩu, tăng giá trị gấp nhiều lần so với trước.

Tạo chuỗi giá trị và đầu ra bền vững

Xây dựng nhãn hiệu chứng nhận chỉ là bước đầu. Để nông sản địa phương thực sự có chỗ đứng lâu dài trên thị trường, điều quan trọng là biến nhãn hiệu thành nền tảng để phát triển thương hiệu - một chiến lược dài hơi, gắn liền với chuỗi giá trị, xúc tiến thương mại và số hóa.

Thực tế cho thấy, sau khi được cấp nhãn hiệu chứng nhận, nhiều sản phẩm đã có bước chuyển mình rõ rệt. Với “Mắc ca Sơn La”, hàng loạt doanh nghiệp như Công ty TNHH Đạt Thủy, Công ty CP Liên Việt Sơn La và HTX Sản xuất nông nghiệp hữu cơ Tây Bắc đã được cấp quyền sử dụng nhãn hiệu và đưa sản phẩm vào các kênh phân phối lớn như Hapi Vegan, Nam Hưng 70 hay hệ thống cửa hàng thực phẩm sạch Bác Tôm. Họ không chỉ sử dụng nhãn hiệu như một công cụ marketing mà còn chủ động đầu tư quy trình chuẩn hóa, sản xuất hữu cơ, sơ chế và bao bì bắt mắt, phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng thành thị.

Về phía cơ quan quản lý, Sơn La đã thiết lập hệ thống quản lý nhãn hiệu hiệu quả, trong đó Sở Khoa học và Công nghệ giữ vai trò đầu mối điều phối, cấp phép, kiểm tra và đánh giá định kỳ việc sử dụng nhãn hiệu. Cùng với đó, các sở ngành như Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Công Thương… vào cuộc hỗ trợ xúc tiến thương mại, tham gia hội chợ trong và ngoài nước, kết nối với các sàn thương mại điện tử, đưa sản phẩm OCOP và mang nhãn hiệu chứng nhận lên sàn số như nongsan.buudien.vn, Sendo, Shopee…

Một điểm sáng đáng ghi nhận là vai trò ngày càng tăng của hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ trong chuỗi giá trị nông sản. Họ không còn chỉ đóng vai trò “đầu ra vụ mùa” mà đã dần trở thành “kiến trúc sư thương hiệu”, tự thiết kế bao bì, tự truyền thông sản phẩm qua mạng xã hội, video, trải nghiệm du lịch canh nông. Đây là tín hiệu tích cực, chứng tỏ rằng thương hiệu địa phương không chỉ được “xây” bằng luật mà còn bằng ý thức và nội lực của chính người dân địa phương.

Việc phát triển các nhãn hiệu chứng nhận như “Dứa Sơn La” và “Mắc ca Sơn La” thực chất là một quá trình nâng cao giá trị tài sản trí tuệ cho địa phương. Đó là cách Sơn La bảo vệ lợi ích cho người nông dân, tránh tình trạng bị chiếm dụng thương hiệu, làm giả, làm nhái. Quan trọng hơn, nó giúp định vị bản sắc nông nghiệp Sơn La với hình ảnh không chỉ là nơi trồng cây, nuôi con mà là nơi kiến tạo những thương hiệu nông sản chất lượng cao, mang dấu ấn vùng miền.

Hiện nay, tỉnh Sơn La có hơn 29 sản phẩm nông sản đã được cấp văn bằng bảo hộ sở hữu trí tuệ như cà phê Sơn La, xoài Yên Châu, chè Shan tuyết Mộc Châu... Mỗi sản phẩm đều là một “thông điệp văn hóa” được chuyển hóa thành lợi thế cạnh tranh. Tỉnh đang đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có ít nhất 50 sản phẩm chủ lực được bảo hộ, với bộ công cụ nhận diện đồng bộ, truy xuất minh bạch và chiến lược truyền thông nhất quán.