Tại sao giá cà phê đang ở mức cao nhất trong nửa thế kỷ trở lại đây?

Giá cà phê toàn cầu đã tăng vọt lên mức cao nhất trong gần 50 năm qua do thời tiết bất lợi tại Brazil và Việt Nam - hai quốc gia xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới. Điều này buộc các công ty rang xay như Nestle phải tăng giá bán, trong khi người tiêu dùng phải tìm kiếm các lựa chọn cà phê rẻ hơn giữa bối cảnh khủng hoảng chi phí sinh hoạt.

Mức giá cao này mang lại lợi ích cho người nông dân trong vụ mùa năm nay, nhưng lại đặt ra nhiều thách thức lớn cho các nhà giao dịch. Họ phải đối mặt với chi phí bảo hiểm rủi ro cao trên các sàn giao dịch và khó khăn trong việc nhận hàng cà phê đã đặt trước.

Những yếu tố nào đang đẩy giá cà phê tăng cao?

Các vấn đề sản xuất liên quan đến thời tiết xấu ở Brazil và Việt Nam đã khiến nguồn cung cà phê toàn cầu không đáp ứng được nhu cầu trong suốt ba năm qua. Điều này làm cạn kiệt lượng dự trữ và đẩy giá cà phê giao dịch trên Sàn Giao dịch ICE lên mức kỷ lục 3,36 USD/pound.

Lần cuối giá cà phê đạt ngưỡng này là vào năm 1977, khi tuyết rơi phá hủy phần lớn các đồn điền cà phê tại Brazil. Tuy nhiên, cú sốc đối với người tiêu dùng thời điểm đó còn lớn hơn nhiều. Nếu điều chỉnh theo lạm phát, 3,36 USD/pound năm 1977 tương đương với 17,68 USD/pound ngày nay.

Sản lượng cà phê toàn cầu có thể tiếp tục suy giảm trong năm tới.

Tại Brazil, quốc gia cung cấp gần một nửa lượng cà phê arabica - loại hạt chất lượng cao chủ yếu dùng để pha cà phê rang xay, đã trải qua một trong những đợt hạn hán tồi tệ nhất trong lịch sử vào năm nay. Dù mưa đã quay trở lại vào tháng 10, độ ẩm trong đất vẫn ở mức thấp. Các chuyên gia nhận định cây cà phê tại đây đang mọc quá nhiều lá, nhưng lại ít hoa, dẫn đến sản lượng quả giảm.

Tại Việt Nam, quốc gia chiếm khoảng 40% sản lượng cà phê robusta – loại hạt chủ yếu dùng để sản xuất cà phê hòa tan, cũng đã chịu ảnh hưởng bởi hạn hán nghiêm trọng vào đầu năm, sau đó lại là mưa lớn kéo dài từ tháng 10.

Công ty tư vấn StoneX dự đoán sản lượng cà phê arabica của Brazil sẽ giảm 10,5%, xuống còn 40 triệu bao vào năm tới, trong khi sản lượng robusta tăng nhẹ sẽ giúp bù đắp một phần thiếu hụt. Tổng sản lượng cà phê của Brazil dự kiến giảm 0,5%. Ở Việt Nam, sản lượng cà phê có thể giảm tới 10% vào cuối tháng 9/2025, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt robusta toàn cầu.

Lo ngại từ phía các nhà giao dịch

Các công ty giao dịch cà phê tại Brazil như Atlantica và Cafebras đã phải đề nghị được tái cấu trúc nợ dưới sự giám sát của tòa án. Nguyên nhân là do giá cà phê tăng vọt, chi phí bảo hiểm rủi ro cao và việc giao hàng bị trì hoãn.

Quá trình tái cấu trúc nợ này thường là bước cuối trước khi tuyên bố phá sản nếu các cuộc đàm phán không thành công.

Các nhà giao dịch mua cà phê từ các nhà cung cấp địa phương như Atlantica và Cafebras thường thực hiện các vị thế bán khống trên thị trường tương lai để bảo hiểm rủi ro từ thị trường vật lý. Tuy nhiên, lo ngại không nhận được hàng hóa đã mua trước, nhiều nhà giao dịch đã đóng các vị thế bán khống thua lỗ của mình.

Hành động này buộc họ phải mua vào hợp đồng tương lai, dẫn đến giá tiếp tục tăng cao hơn. Giá hợp đồng tương lai tăng khiến các khoản ký quỹ mà nhà giao dịch phải trả cũng tăng theo, gây áp lực lớn hơn lên ngành công nghiệp cà phê.

Tác động đến các công ty rang xay và người tiêu dùng

Việc giá cà phê tăng vọt là bài toán nan giải đối với các công ty rang xay.

Giám đốc điều hành của Nestle - tập đoàn cà phê lớn nhất thế giới, đã bị thay thế trong năm nay sau khi ban lãnh đạo không hài lòng với doanh số bán hàng yếu và mất thị phần do việc tăng giá khiến người tiêu dùng chuyển sang các thương hiệu rẻ hơn.

Các công ty rang xay thường mua cà phê trước nhiều tháng, điều này đồng nghĩa với việc người tiêu dùng sẽ thấy giá cà phê tăng mạnh trong vòng 6 đến 12 tháng tới.

Đối với những người thường uống cà phê tại các quán, ảnh hưởng từ giá cà phê tăng sẽ ít rõ rệt hơn. Các thương hiệu lớn như Starbucks, chuyên cung cấp cho các quán cà phê, sẽ ít chịu tác động vì giá cà phê nguyên liệu chỉ chiếm khoảng 1,4% trong giá một cốc cà phê 5 USD tại quán.

Việt Hà (Theo Reuters)