Xây dựng lực lượng Thanh tra CAND chuyên nghiệp, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong kỷ nguyên mới

Thiếu tướng, TS Bùi Quang Thanh, Chánh Thanh tra Bộ Công an. Ảnh: ĐVCC

Dấu ấn nổi bật trong nhiệm kỳ 2020 - 2025 vừa qua, Thanh tra Bộ đã chủ động nghiên cứu, tham mưu Đảng ủy CATW ban hành Nghị quyết số 18-NQ/ĐUCA về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh tra trong CAND”; tham mưu xây dựng, hoàn thiện thể chế với 2 nghị định, 12 thông tư và ban hành 18 quy trình nghiệp vụ đã tạo ra một hành lang pháp lý ngày càng đồng bộ, vững chắc cho tổ chức và hoạt động thanh tra trong toàn lực lượng.

Các mặt công tác chuyên môn đều đạt và vượt chỉ tiêu, thể hiện tinh thần kiên quyết, “không có vùng cấm, không có ngoại lệ” trong giữ gìn kỷ luật, kỷ cương của Đảng và của ngành.

Qua triển khai 181 cuộc thanh tra hành chính, chuyên ngành, đã kiến nghị xử lý các sai phạm lớn về tài chính (thu hồi trên 6,8 tỷ đồng, hoạch toán bổ sung trên 444 tỷ đồng, xử phạt vi phạm hành chính trên 2,1 tỷ đồng) và đất đai an ninh (thu hồi trên 600 ha đất sử dụng sai mục đích, bị lấn chiếm); kiên quyết chuyển Cơ quan điều tra 15 vụ việc có dấu hiệu tội phạm đã cho thấy sự đổi mới trong tư duy và hành động.

Công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tiếp tục được khẳng định là một mặt công tác quan trọng, đã tổ chức tiếp hàng nghìn lượt công dân, xử lý gần 78.000 đơn thư các loại, đạt tỷ lệ 100%; tỷ lệ giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền đạt 98,3%, qua đó đã kiến nghị xử lý nghiêm nhiều tập thể, cá nhân vi phạm, thu hồi cho Nhà nước trên 7,3 tỷ đồng, góp phần quan trọng ổn định tình hình, củng cố nội bộ Công an các đơn vị, địa phương.

Công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (PCTN, TC) tiếp tục là điểm sáng nổi bật, đã tham mưu và triển khai quyết liệt, hiệu quả các biện pháp phòng ngừa, đồng thời tiến hành 22 cuộc thanh tra theo kế hoạch, 7 cuộc đột xuất và 15 cuộc thanh tra đặc biệt; kiến nghị xử lý nghiêm 61 trường hợp, chuyển 7 vụ việc có dấu hiệu tội phạm, khởi tố 8 bị can, qua đó giúp “xử lý một vụ cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực”, nâng cao hiệu quả giáo dục, phòng ngừa chung. 

Ghi nhận những cống hiến của lực lượng Thanh tra CAND, nhiều tập thể và cá nhân của lực lượng Thanh tra CAND vinh dự được Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền các cấp tặng thưởng Huân, Huy chương, Bằng khen các loại.

Riêng Thanh tra Bộ được Chủ tịch nước trao tặng: Huân chương Độc lập hạng Ba (2002), Huân chương Quân công hạng Nhất (1997, 2012), Huân chương Quân công hạng Nhì (1995), Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất (2017), Huân chương lao động hạng Ba (2020) Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì (2022), đặc biệt năm 2007 được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh; nhiều năm liền được Chính phủ, Thanh tra Chính phủ, Bộ Công an tặng Cờ thi đua xuất sắc và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Bên cạnh những thành tích, kết quả đã đạt được, với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, công tác thanh tra CAND vẫn còn tồn tại một số hạn chế, bất cập cần nghiêm túc nhận diện, khắc phục, như: Một số cuộc thanh tra chưa tập trung vào những vấn đề nổi cộm, bức xúc; nội dung kiến nghị còn thiếu tính khả thi; kết luận chưa đánh giá sát bản chất, xác định trách nhiệm và kiến nghị xử lý còn chưa cụ thể. Vẫn còn tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo vượt cấp, kéo dài; tiến độ kiểm tra, xác minh một số vụ việc còn chưa bảo đảm, nội dung kết luận, kiến nghị chưa chính xác, dẫn đến phát sinh đơn. Đội ngũ cán bộ Thanh tra, nhất là ở Công an các đơn vị, địa phương chưa được bố trí ổn định, năng lực trình độ chưa đồng đều, chưa đáp ứng yêu cầu công tác. Việc ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ công tác thanh tra còn chậm, kết quả còn hạn chế, và chuyển đổi số chưa trở thành động lực quan trọng nâng cao hiệu quả công tác.

Nguyên nhân của những hạn chế trên có cả khách quan và chủ quan, nhưng nguyên nhân chủ quan là chủ yếu. Trong đó, “nguyên nhân của mọi nguyên nhân” là do nhận thức của một số cấp ủy, người đứng đầu về vai trò công tác thanh tra chưa đầy đủ; một bộ phận cán bộ, chiến sĩ chưa đề cao trách nhiệm, còn làm việc theo “lối mòn”, kinh nghiệm, chậm đổi mới.

Trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đang nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII, hướng tới Đại hội lần thứ XIV của Đảng, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam; yêu cầu của Đảng, Nhà nước và Nhân dân đối với sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự và xây dựng lực lượng CAND ngày càng cao hơn, đòi hỏi toàn diện hơn. Nhiệm vụ chính trị bao trùm của toàn lực lượng là phải thực hiện thắng lợi mục tiêu của Nghị quyết số 12-NQ/TW của Bộ Chính trị, xây dựng lực lượng CAND đến năm 2030 thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.

Trong đó, công tác thanh tra giữ một vai trò đặc biệt quan trọng, là chức năng thiết yếu của quản lý Nhà nước, đồng thời là công cụ sắc bén trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, PCTN, TC trong nội bộ lực lượng CAND. Hoạt động thanh tra không chỉ là công cụ kiểm soát quyền lực, phòng ngừa sai phạm mà còn là cơ chế quan trọng để bảo vệ kỷ luật, kỷ cương, củng cố đoàn kết nội bộ và tăng cường niềm tin của Nhân dân đối với ngành Công an.

Bên cạnh đó, thực tiễn sôi động của đất nước và của ngành Công an trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia đang đặt ra yêu cầu lực lượng Thanh tra CAND phải chuyển đổi căn bản phương thức làm việc từ môi trường truyền thống sang môi trường điện tử, nâng cao hiệu quả, bảo đảm tính minh bạch, chính xác.

Với bề dày truyền thống và vai trò, vị trí ngày càng quan trọng, lực lượng Thanh tra CAND phải gương mẫu đi đầu, phải là hình mẫu tiêu biểu, thật sự chuyên nghiệp, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong kỷ nguyên mới.

Để khắc phục hạn chế, phát huy thành tựu, xây dựng lực lượng Thanh tra CAND ngang tầm nhiệm vụ, cần triển khai đồng bộ, quyết liệt hệ thống các giải pháp trọng tâm, đột phá sau:

Một là, tập trung cho công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra CAND. Xác định đây là giải pháp trọng tâm, đột phá để xây dựng lực lượng thanh tra CAND chuyên nghiệp, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong thời gian tới.

Cụ thể, cần nghiên cứu, tham mưu xây dựng và hoàn thiện Nghị định của Chính phủ quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra CAND (thay thế Nghị định số 164/2024/NĐ-CP). Rà soát, báo cáo đề xuất và tham mưu Bộ trưởng Bộ Công an xây dựng, ban hành các Thông tư liên quan đến công tác thanh tra CAND, tránh tình trạng Nghị định được ban hành nhưng vẫn phải chờ Thông tư hướng dẫn mới triển khai thực hiện được.

Việc xây dựng, hoàn thiện cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động thanh tra CAND cần tiếp tục quán triệt thực hiện theo tinh thần Nghị quyết số 22-NQ/TW ngày 15/3/2018 của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Đặc biệt, việc sắp xếp tổ chức bộ máy cơ quan Thanh tra trong CAND phải phù hợp với Luật Thanh tra năm 2025, phù hợp với thực tiễn tổ chức và yêu cầu nhiệm vụ mang tính đặc thù của lực lượng CAND, thống nhất, tinh gọn, tránh chồng chéo, không làm phát sinh thêm tổ chức bộ máy, biên chế.

Để công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật về công tác thanh tra CAND bảo đảm chất lượng, hiệu quả, cần bám sát mục tiêu, yêu cầu đã được đề ra tại Nghị quyết số 09-NQ/ĐUCA ngày 29/3/2022 của Đảng ủy CATW về tiếp tục hoàn thiện pháp luật về an ninh, trật tự đến năm 2026, định hướng đến năm 2030; khắc phục triệt để những vướng mắc, bất cập trong công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật đã được chỉ ra như tính thiếu ổn định, tính dự báo chưa cao, đặc biệt là việc chậm tiến độ trong công tác xây dựng và ban hành văn bản.

Hai là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, kiểm soát quyền lực và chú trọng đào tạo, bồi dưỡng trong lực lượng Thanh tra CAND. Quán triệt và tổ chức thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 18-NQ/ĐUCA được xác định là nhiệm vụ chính trị hàng đầu, bảo đảm vị thế chính trị của người đứng đầu cơ quan Thanh tra trong CAND tương xứng với chức trách, nhiệm vụ, qua đó nâng cao vị thế, vai trò và sự chủ động trong tham mưu, chỉ đạo công tác thanh tra.

Tiếp tục tổ chức thực hiện nghiêm Quy định số 131-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, PCTN, TC ngay trong chính hoạt động thanh tra. Đây là giải pháp “phòng bệnh từ gốc”, xây dựng “thành trì” vững chắc từ bên trong, bảo đảm mỗi cán bộ thanh tra phải thực sự là tấm gương về sự liêm chính.

Quan tâm, chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng theo hướng chuyên sâu, theo các chuyên đề hẹp, tập trung vào những lĩnh vực mới, tiềm ẩn nhiều rủi ro phát sinh vi phạm như an ninh mạng, tài chính - ngân hàng, quản lý đất đai, đầu tư công. Thực hiện nghiêm túc lộ trình, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, gắn với các chỉ tiêu cụ thể về trình độ chuyên môn, lý luận chính trị đã được đề ra trong Nghị quyết số 18-NQ/ĐUCA.

Ba là, đột phá trong công tác cán bộ, xây dựng đội ngũ cán bộ Thanh tra CAND bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức cách mạng trong sáng, tinh thông nghiệp vụ, am hiểu pháp luật, có dũng khí đấu tranh. Trong lựa chọn, bố trí cán bộ Thanh tra CAND, phải thực hiện triệt để phương châm “vì việc mà chọn người”, ưu tiên tuyển chọn những cán bộ có kinh nghiệm thực tiễn công tác nổi trội, nhất là kinh nghiệm điều tra, trinh sát, để bổ sung cho lực lượng thanh tra.

Xây dựng và áp dụng nghiêm khung tiêu chuẩn, tiêu chí bố trí cán bộ ở từng vị trí công tác, kiên quyết điều chuyển những cán bộ không đáp ứng yêu cầu.

Cấp ủy và lãnh đạo các cấp phải đi đầu trong việc xây dựng một môi trường làm việc trong sạch, đoàn kết, đồng thời có cơ chế hữu hiệu để khuyến khích và bảo vệ những cán bộ “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung” theo tinh thần Kết luận số 14-KL/TW của Bộ Chính trị. Đây là yếu tố sống còn để lực lượng thanh tra có đủ dũng khí đối mặt và xử lý những vụ việc phức tạp, nhạy cảm; không chỉ dừng lại ở việc phát hiện và kiến nghị xử lý sai phạm đơn lẻ mà đủ tầm để phát hiện những “lỗ hổng” trong cơ chế, chính sách, pháp luật và công tác quản lý, từ đó kiến nghị những giải pháp mang tầm chiến lược, giúp lãnh đạo Bộ và thủ trưởng Công an các cấp phòng ngừa vi phạm từ sớm, từ xa, nâng cao toàn diện hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Bốn là, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ và chủ động hội nhập quốc tế. Đây được xác định là khâu đột phá, là “chìa khóa” then chốt để nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động một cách toàn diện; việc cấp bách trước mắt là phải chỉ đạo quyết liệt, đưa vào khai thác, sử dụng hiệu quả Hệ thống thông tin phục vụ quản lý hoạt động thanh tra CAND trong toàn lực lượng.

Hệ thống này sẽ là nền tảng cốt lõi để số hóa hồ sơ, quản lý công việc, theo dõi tiến độ, tự động hóa các quy trình báo cáo, thống kê, chuyển đổi căn bản phương thức làm việc từ thủ công sang môi trường số. Cần chủ động đề xuất, tham mưu lãnh đạo Bộ ưu tiên nguồn lực đầu tư cho lực lượng Thanh tra trong các đề án, dự án lớn về công nghệ thông tin của ngành, như xây dựng trung tâm dữ liệu, trang bị các phần mềm phân tích dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ nhận diện rủi ro, lựa chọn đối tượng thanh tra một cách khoa học, chính xác.

Bên cạnh đó, cần chủ động nghiên cứu các mô hình thanh tra, giám sát cảnh sát tiên tiến trên thế giới, đặc biệt là các nguyên tắc về tính độc lập, quyền tiếp cận thông tin không hạn chế, cơ chế báo cáo công khai, minh bạch và việc ứng dụng công nghệ trong giám sát, kiểm tra nội bộ để nghiên cứu áp dụng, bảo đảm phù hợp với đặc thù của lực lượng CAND Việt Nam.

Năm là, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, phương pháp, nâng cao toàn diện chất lượng, hiệu quả công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và PCTN, TC trong CAND. Tập trung thanh tra vào những lĩnh vực trọng điểm, nhạy cảm, dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng, những vấn đề dư luận xã hội bức xúc, quan tâm.

Nâng cao năng lực tiến hành các cuộc thanh tra đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm, tăng cường hiệu quả thanh tra chuyên ngành. Quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Chỉ thị số 35-CT/TW của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Bảo đảm việc tiếp công dân được thực hiện trang trọng, đúng quy định, lắng nghe đầy đủ ý kiến của công dân.

Các đơn thư khiếu nại, tố cáo phải được tiếp nhận, phân loại, xử lý, giải quyết kịp thời, đúng pháp luật, khách quan, công tâm, dứt điểm, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Đặc biệt quan tâm giải quyết các vụ việc phức tạp, kéo dài, các vụ việc đông người, góp phần ổn định tình hình an ninh, trật tự.

Phát huy vai trò nòng cốt, xung kích trong công tác PCTN, TC trong CAND; tham mưu đắc lực cho Đảng ủy CATW, lãnh đạo Bộ và trực tiếp triển khai các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh, xử lý nghiêm minh các hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ lực lượng CAND, bảo đảm nguyên tắc “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, xử lý kiên quyết, triệt để, thu hồi tối đa tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt do tham nhũng.

Việc xây dựng lực lượng Thanh tra CAND chuyên nghiệp, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại là một yêu cầu khách quan, cấp bách, xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn công tác bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội và công tác xây dựng lực lượng CAND trong kỷ nguyên mới. Thực hiện thắng lợi chiến lược này không chỉ là nhiệm vụ riêng của lực lượng Thanh tra CAND mà còn là trách nhiệm của cấp ủy, thủ trưởng Công an các cấp. Thành công của công cuộc này sẽ là một đóng góp quan trọng vào việc xây dựng lực lượng CAND thật sự trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với sự tin cậy và kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, góp phần giữ vững kỷ cương phép nước, củng cố vững chắc niềm tin của Nhân dân vào sự nghiệp cách mạng vẻ vang của dân tộc.