Bước đột phá trong chính sách y tế của Việt Nam

Người dân được chăm sóc sức khỏe suốt vòng đời

Khám sức khỏe định kỳ miễn phí cho người dân là một bước đi quan trọng, không chỉ giúp nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho nhân dân mà còn tạo điều kiện thuận lợi để mỗi người dân có thể duy trì sức khỏe tốt, yên tâm làm việc và học tập. Ngoài ra, khám sức khỏe định kỳ có vai trò quan trọng trong dự phòng, phát hiện sớm các bệnh lý, giúp bác sĩ lập kế hoạch điều trị kịp thời, giảm tối đa nguy cơ bệnh nặng. Điều này không chỉ giúp cải thiện chất lượng sống của người dân mà còn giảm bớt gánh nặng cho hệ thống y tế. Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, chủ trương tổ chức khám sức khỏe định kỳ toàn dân đã được Bộ Chính trị xác định rõ trong Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9-9-2025, với yêu cầu từ năm 2026 người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm một lần, được lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý sức khỏe theo vòng đời. Chính phủ đã cụ thể hóa bằng chương trình hành động tại Nghị quyết 282, trong đó giao Bộ Y tế chủ trì xây dựng kế hoạch triển khai trên phạm vi toàn quốc.

Người dân đến khám bệnh tại Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội). Ảnh: TRẦN ANH

Thực hiện chỉ đạo đó, thời gian qua, Bộ Y tế đã khẩn trương xây dựng các nội dung liên quan, bao gồm: Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch triển khai; dự thảo Quyết định của Bộ Y tế ban hành hướng dẫn chuyên môn; và các nội dung liên quan đến tổ chức thực hiện, nguồn lực, tài chính và chuyển đổi số. Đến nay, các dự thảo đã cơ bản hoàn thiện, đủ điều kiện để xin ý kiến rộng rãi, thực chất và trách nhiệm.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh, khám sức khỏe định kỳ không chỉ là một hoạt động chuyên môn y tế mà là một chính sách an sinh xã hội có tính nền tảng, chuyển mạnh tư duy từ chữa bệnh sang phòng bệnh, từ quản lý thụ động sang quản lý sức khỏe chủ động, liên tục và suốt vòng đời. Đây cũng là giải pháp căn cơ để giảm gánh nặng chi phí y tế, giảm quá tải bệnh viện và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quốc gia trong bối cảnh già hóa dân số nhanh và gánh nặng bệnh không lây nhiễm ngày càng gia tăng.

Giảm áp lực lên hệ thống y tế

Có một thực tế là rất nhiều người dân Việt Nam chỉ đi khám sức khỏe khi bệnh đã trở nặng, từ đó dẫn đến việc điều trị kéo dài, tốn kém, thậm chí không hiệu quả. Nghị quyết 72 đã chuyển trọng tâm từ "chữa bệnh" sang "phòng bệnh", lấy y tế dự phòng và y tế cơ sở làm nền tảng. Theo các chuyên gia, đây là bước tiến quan trọng trong việc dự phòng bệnh, giúp nâng cao sức khỏe nhân dân, giảm áp lực lên hệ thống y tế.

Tiến sĩ, bác sĩ Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết: “Chúng ta cũng đặt ra mục tiêu quan trọng: Từ năm 2026, mỗi người dân Việt Nam sẽ được khám sức khỏe ít nhất một lần mỗi năm. Việc đầu tư cho y tế cơ sở có trọng tâm chính là các trạm y tế xã. Bởi đây là nơi tiếp nhận, quản lý và chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân. Theo các chính sách quyết định của ngành y tế trong tương lai, trạm y tế xã sẽ có vai trò mạnh hơn nữa và bảo đảm chủ động trong việc phòng bệnh, khám, chữa bệnh miễn phí. Trạm y tế xã sẽ phải tăng cường phòng bệnh để giảm áp lực chuyển người bệnh nặng lên tuyến trên. Để làm được điều này, ngoài việc đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, trong giai đoạn 2025-2030, mỗi năm các địa phương sẽ luân phiên điều động ít nhất 1.000 bác sĩ về trạm y tế xã, bổ sung bác sĩ cơ hữu để đến năm 2027 mỗi trạm có 4-5 bác sĩ và đến năm 2030 đạt đủ theo chức năng, nhiệm vụ được giao".

Người dân đến tiêm phòng vaccine tại Hệ thống tiêm chủng VNVC. Ảnh: VNVC

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đã chỉ ra thực tế hiện nay số lượng người dân khám sức khỏe định kỳ rất lớn và đa dạng các nhóm đối tượng, đòi hỏi tập trung nguồn lực lớn để thực hiện. Việc phân nhóm đối tượng còn nhiều ý kiến và cách tiếp cận khác nhau (phân nhóm chi tiết theo độ tuổi; nhóm theo nghề nghiệp công việc; nhóm theo hưởng chế độ, chính sách...). Việc xác định, bố trí nguồn kinh phí từ ngân sách nhà nước để khám sức khỏe cũng gặp nhiều khó khăn. 

Bên cạnh đó, do địa bàn, địa hình cư trú rộng nên người dân khó tiếp cận thông tin và dịch vụ khám sức khỏe hoặc khám sàng lọc; năng lực khám sức khỏe của một số trạm y tế xã, trung tâm y tế, bệnh viện khu vực còn nhiều hạn chế (chưa đủ nhân lực có trình độ chuyên môn; cơ sở vật chất, thiết bị chưa đáp ứng điều kiện khám sức khỏe theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh và Nghị định số 96/2023/NĐ-CP để tổ chức khám sức khỏe) đòi hỏi chính quyền địa phương phải đầu tư nâng cấp... Nền tảng công nghệ thông tin của hệ thống khám bệnh, chữa bệnh chưa bảo đảm để thực hiện liên thông kết quả khám sức khỏe và lập sổ theo dõi sức khỏe điện tử cho người dân...

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, việc tổ chức khám sức khỏe định kỳ và sàng lọc sớm giúp nâng cao thể trạng, cải thiện chất lượng sống, tăng tuổi thọ của người dân. Khi bệnh được phát hiện sớm và được điều trị kịp thời, người dân sẽ sống lâu hơn và khỏe mạnh hơn, góp phần giảm gánh nặng bệnh tật cho gia đình và xã hội. Đây là cách bảo vệ sức khỏe chủ động, hiệu quả, đồng thời giảm áp lực cho ngành y tế. Điều quan trọng nữa là bảo đảm mọi người dân đều được tiếp cận các dịch vụ y tế thiết yếu, cơ bản mà không phải lo lắng về tài chính; tạo sự công bằng, minh bạch trong chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cũng thông tin, quỹ bảo hiểm y tế sẽ là nguồn chi chủ đạo cho hoạt động khám sức khỏe định kỳ và sàng lọc. Kinh phí còn được huy động từ ngân sách nhà nước và các nguồn hợp pháp khác. Bộ Y tế không áp dụng quy định cứng về số lượng nội dung khám hay số trường hợp sàng lọc, mà khuyến khích triển khai trên nguyên tắc hiệu quả, tiết kiệm, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương. Đối với các địa phương có điều kiện, có thể tổ chức sàng lọc với phạm vi rộng hơn nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe người dân. Về nội dung khám, Bộ Y tế đã ban hành các hướng dẫn chuyên môn đối với từng nhóm đối tượng, bao gồm người dưới 18 tuổi và người từ 18 tuổi trở lên. Kết quả khám sàng lọc sẽ được cập nhật vào sổ sức khỏe điện tử, góp phần làm giàu dữ liệu y tế cá nhân, bảo đảm đồng bộ theo tinh thần triển khai Đề án 06 của Chính phủ về phát triển dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử.