Dự án Luật Thanh tra (sửa đổi): Kế thừa và khắc phục một số tồn tại của Luật Thanh tra năm 2022

Toàn cảnh Hội đồng thẩm định Dự án Luật Thanh tra (sửa đổi). Ảnh: TP

Bổ sung nhiệm vụ cho các cơ quan thanh tra trong công tác phòng, chống lãng phí

Báo cáo tại Hội đồng thẩm định, Vụ trưởng Vụ pháp chế, Thanh tra Chính phủ Trần Đăng Vinh cho biết, Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) gồm 9 chương và 66 điều. Dự thảo Luật cơ bản kế thừa các quy định của Luật Thanh tra năm 2022, chỉ sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện những quy định liên quan đến việc sắp xếp hệ thống các cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và khắc phục những bất cập, hạn chế, chồng chéo, trùng lắp trong tổ chức, hoạt động thanh tra thời gian vừa qua.

Theo đó, Dự thảo Luật lược bỏ 52 điều, trong đó, lược bỏ hoàn toàn các quy định về Thanh tra Bộ, Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ, cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ, Thanh tra huyện, Thanh tra sở, cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành; người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành, trình tự, thủ tục tiến hành một cuộc thanh tra chuyên ngành, tổ chức và hoạt động thanh tra nội bộ…

Lược bỏ và giao Chính phủ quy định về tiêu chuẩn bổ nhiệm vào các ngạch thanh tra viên; miễn nhiệm thanh tra viên; trang phục, thẻ thanh tra viên; xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra; hồ sơ thanh tra; xây dựng, phổ biến kế hoạch thanh tra; sửa đổi, bổ sung kế hoạch tiến hành thanh tra; xây dựng đề cương yêu cầu đối tượng thanh tra báo cáo; thông báo về việc công bố quyết định thanh tra; nhiệm vụ, quyền hạn của người thực hiện giám sát; tổ chức việc giám sát, báo cáo kết quả giám sát;... (bao gồm Điều 39, 40, 41, 42, 43, 55, 57, 58, 61, 62, 69, 99, 100, 101… của Luật Thanh tra năm 2022).

Sửa đổi, hoàn thiện khái niệm “thanh tra” theo hướng không phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành mà chỉ là thanh tra; phân định rõ hoạt động thanh tra với kiểm tra chuyên ngành về chủ thể, phạm vi, đối tượng, quy trình, trình tự, thủ tục.

Đặc biệt, Dự thảo bổ sung nhiệm vụ cho các cơ quan thanh tra trong công tác phòng, chống lãng phí. Đồng thời, quy định bổ sung mục đích hoạt động của các cơ quan thanh tra “góp phần kiểm soát quyền lực”.

Bổ sung quy định về chuyển, cung cấp thông tin cho cơ quan điều tra trong hoạt động thanh tra: “Trường hợp cơ quan thanh tra đã làm hết thẩm quyền nhưng chưa phát hiện được đầy đủ, rõ ràng dấu hiệu tội phạm, thiệt hại xảy ra thì người ra quyết định thanh tra chuyển, cung cấp thông tin về vụ việc cho cơ quan điều tra có thẩm quyền để tiếp tục điều tra, làm rõ và xử lý theo quy định pháp luật”.

Bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn cho Thanh tra Chính phủ, Tổng Thanh tra Chính phủ; bổ sung quy định về vị trí, chức năng của Thanh tra Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Thanh tra Cơ yếu và Thanh tra theo Điều ước quốc tế do tính đặc thù của các cơ quan này, nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc quy định cụ thể về tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra này tại Nghị định hướng dẫn…

Thanh tra Chính phủ sẽ sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện Dự thảo

Phát biểu tại Hội đồng thẩm định, đại diện Bộ Ngoại giao Lê Hải Triều cho rằng chỉ nên quy định khung về cơ quan thanh tra theo Điều ước quốc tế một cách chung nhất; có cần sự thống nhất của đoàn thanh tra hay trưởng đoàn thanh tra trong trường hợp “đối tượng thanh tra đề nghị tạm dừng cuộc thanh tra mà có lý do chính đáng và được người ra quyết định thanh tra đồng ý” (điểm c, khoản 1, Điều 30); trưởng đoàn thanh tra hay đoàn thanh tra có khả năng kiến nghị dừng đoàn thanh tra không; chỉ nên quy định rõ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong trường hợp qua thanh tra phát hiện có hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, không cần liệt kê cụ thể.

Phó Chánh Thanh tra Bộ Tài chính Lê Viết Thắng đề xuất, sửa đổi tên cơ quan thanh tra tại Điều 7 cho thống nhất; đề nghị chuyển Điều 62 thành Mục 3, Chương 2 để thống nhất với nội dung về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra; đề nghị sửa đổi một số quy định trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan, đơn vị trong công tác kiểm tra; đề nghị bổ sung một số quy định chuyển tiếp tại khoản 1 Điều 66…

Phát biểu tại Hội đồng thẩm định, Phó Tổng Thanh tra Lê Tiến Đạt ghi nhận và tiếp thu ý kiến đóng góp của các thành viên Hội đồng thẩm định. Ông Đạt khẳng định cơ quan này sẽ sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện Dự thảo.

Kết luận phiên họp Hội đồng thẩm định, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh đánh giá cao nỗ lực của cơ quan chủ trì soạn thảo; nhất trí cao với sự cần thiết ban hành Luật. Dự thảo Luật đã kế thừa quy định của Luật Thanh tra năm 2022, đồng thời khắc phục được một số tồn tại của Luật Thanh tra năm 2022. 

Thứ trưởng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bổ sung thành phần hồ sơ: bản so sánh dự thảo sửa đổi bổ sung thay thế với Luật Thanh tra năm 2022, bản góp ý tổng hợp ý kiến của các cơ quan có liên quan; không nên quy định cứng tên của 4 cơ quan thanh tra tại Dự thảo Luật, nghiên cứu quy định theo hướng mở và giao Chính phủ quy định cụ thể về các cơ quan thanh tra này; đề nghị rà soát tiếp các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có yêu cầu về việc thành lập cơ quan thanh tra trong các ngành, lĩnh vực cụ thể để tránh bỏ sót.

Theo Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh, sau khi sắp xếp cơ quan thanh tra theo mô hình 2 cấp, sẽ duy trì một số cơ quan có tính chất thanh tra đặc thù dẫn đến sự thay đổi về chức năng, về mối quan hệ giữa các cơ quan thanh tra.

Do đó, Dự thảo Luật cần xử lý được việc chồng chéo trong hoạt động thanh tra, mối quan hệ giữa Thanh tra Chính phủ với các cơ quan thanh tra trong hệ thống thanh tra; cần quy định cụ thể về trường hợp cơ quan thanh tra đã làm hết thẩm quyền nhưng chưa phát hiện được đầy đủ dấu hiệu tội phạm, chưa xác định được thiệt hại xảy ra thì người ra quyết định thanh tra chuyển, cung cấp thông tin về vụ việc cho cơ quan điều tra có thẩm quyền để tiếp tục điều tra, làm rõ và xử lý theo quy định pháp luật…