Dự thảo Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) - Thay đổi quy định về hoạt động trả tiền bảo hiểm để bảo vệ tốt hơn quyền lợi người gửi tiền

Sau 12 năm triển khai thực hiện, Luật Bảo hiểm tiền gửi đang được xem xét sửa đổi, bổ sung để các quy định về bảo hiểm tiền gửi thực sự đem lại hiệu quả, bảo vệ tốt quyền lợi của người gửi tiền, góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống các tổ chức tín dụng, bảo đảm sự phát triển an toàn và lành mạnh của hoạt động ngân hàng. Một trong những nội dung sửa đổi quan trọng thu hút sự quan tâm của người gửi tiền là hoạt động trả tiền bảo hiểm.

Về thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm

Trong tờ trình dự thảo Luật bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi), Ngân hàng Nhà nước cho biết, quy định hiện hành về thời điểm chi trả tiền gửi được bảo hiểm chưa đảm bảo tính kịp thời, chưa có cơ sở để Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) thực hiện chi trả tiền gửi sớm hơn, ngay khi tổ chức tín dụng xảy ra sự kiện có nguy cơ gây mất an toàn hệ thống. Việc tổ chức bảo hiểm tiền gửi chỉ có thể thực hiện chi trả tiền gửi sau khi tổ chức tín dụng đã có quyết định phá sản sẽ không đảm bảo được vai trò của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam trong việc ổn định tâm lý người gửi tiền, ngăn chặn nguy cơ đổ vỡ, bảo vệ tốt nhất quyền lợi người gửi tiền. Mặt khác, thời điểm phát sinh nghĩa vụ chi trả chưa thống nhất với quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng và chưa phù hợp với thực tiễn, dẫn đến hạn chế vai trò của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam trong việc chi trả cho người gửi tiền.

Theo dự thảo Luật bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi), nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm phát sinh kể từ một trong các thời điểm sau:

* Phương án phá sản tổ chức tín dụng được phê duyệt hoặc Ngân hàng Nhà nước có văn bản xác định chi nhánh ngân hàng nước ngoài mất khả năng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền.

Việc đề xuất bổ sung quy định này để đồng bộ với quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng

* Ngân hàng Nhà nước có văn bản đình chỉ hoạt động nhận tiền gửi của tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt có lỗ lũy kế lớn hơn 100% giá trị của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán gần nhất.

Quy định này được bổ sung dựa trên cơ sở: Theo quy định tại Luật tổ chức tín dụng, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam chỉ có thể chi trả cho người gửi tiền sau khi phương án phá sản tổ chức tín dụng được phê duyệt. Tuy nhiên, trên thực tế, việc phê duyệt phương án phá sản tổ chức tín dụng thường kéo dài và rất khó để thực hiện. Vì vậy, cần phải xác định thời điểm phát sinh nghĩa vụ chi trả sớm hơn, tạo điều kiện thuận lợi hơn để Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam chi trả cho người gửi tiền.

Thời điểm phát sinh nghĩa vụ chi trả tại Luật Các tổ chức tín dụng gắn với 3 điều kiện phải đáp ứng đồng thời: i) tổ chức tín dụng phải đặt vào kiểm soát đặc biệt; ii) Ngân hàng Nhà nước có văn bản đình chỉ hoạt động nhận tiền gửi; iii) tổ chức tín dụng có lỗ lũy kế lớn hơn 100% giá trị của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán gần nhất. Về mặt kỹ thuật, tổ chức tín dụng khi đã đáp ứng đồng thời 3 điều kiện nói trên sẽ không thể tiếp tục hoạt động. Vì vậy, việc Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam chi trả vào thời điểm này là phù hợp và cần thiết, đảm bảo phát huy đúng vai trò cốt lõi của tổ chức bảo hiểm tiền gửi là bảo vệ người gửi tiền thông qua công tác chi trả.

Theo Ngân hàng Nhà nước, quy định về chi trả sớm tại dự thảo Luật bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) giúp người gửi tiền nhanh chóng tiếp cận khoản tiền gửi được bảo hiểm, củng cố niềm tin, qua đó hạn chế hiện tượng rút tiền hàng loạt. Đây cũng là một biện pháp giúp nhanh chóng xử lý dứt điểm các tổ chức tín dụngyếu kém khi tiền gửi của người dân đã được chi trả theo quy định.

* Để bảo đảm an toàn hệ thống, trật tự an toàn xã hội theo quy định tại khoản 4 Điều 162 Luật Các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước báo cáo Chính phủ quyết định việc yêu cầu tổ chức bảo hiểm tiền gửi chi trả trong trường hợp tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt bị mất hoặc có nguy cơ mất khả năng chi trả theo pháp luật các tổ chức tín dụng.

Quy định này được đưa ra để xử lý trường hợp tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt có quy mô lớn. Theo đó, việc cho phá sản hoặc đình chỉ hoạt động nhận tiền gửi của tổ chức tín dụng quy mô lớn có nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn hệ thống, trật tự an toàn xã hội. Quy định này là rất cần thiết để tạo thêm kênh chi trả của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam khi một tổ chức tín dụng quy mô lớn gặp vấn đề (hạn chế phải sử dụng kênh cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước hoặc của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam).

Về hạn mức trả tiền bảo hiểm

Theo dự thảo Luật bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi), Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định hạn mức trả tiền bảo hiểm trong từng thời kỳ. Khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm, trong trường hợp đặc biệt, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quyết định hạn mức chi trả vượt hạn mức quy định, tối đa bằng toàn bộ các khoản tiền gửi được bảo hiểm của người gửi tiền tại tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm. Hạn mức chi trả bảo hiểm tiền gửi trong trường hợp thực hiện phương án phá sản tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt thực hiện theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng.

Như vậy, tại dự thảo Luật bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi), thẩm quyền quy định về hạn mức trả tiền bảo hiểm trong từng thời kỳ được phân cấp cho Thống đốc Ngân hàng Nhà nước thay vì Thủ tướng Chính phủ theo quy định tại Luật bảo hiểm tiền gửi hiện hành. Điều này, theo các chuyên gia, phù hợp chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền của Đảng, Nhà nước; đồng thời phù hợp với thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ của Ngân hàng Nhà nước. Cách tiếp cận này cũng đảm bảo tính linh hoạt, giảm bớt thủ tục trong việc thay đổi hạn mức trả tiền bảo hiểm.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, quy định về trường hợp đặc biệt cho phép Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quyết định hạn mức chi trả tối đa bằng toàn bộ các khoản tiền gửi được bảo hiểm của người gửi tiền là cần thiết. Bởi đây là một công cụ ứng phó khủng hoảng, bảo đảm Nhà nước có thể bảo vệ toàn bộ quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền khi xảy ra sự cố nghiêm trọng, qua đó ngăn ngừa nguy cơ rút tiền hàng loạt và duy trì ổn định hệ thống tài chính – ngân hàng.

Mặt khác, hạn mức chi trả bảo hiểm tiền gửi hiện hành được quy định từ năm 2017. Đến thời điểm hiện nay, hạn mức này đã bộc lộ nhiều bất cập, đề nghị Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam xem xét trình Thống đốc điều chỉnh tăng hạn mức trả tiền bảo hiểm sau khi Luật bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) được thông qua nhằm bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền.

TT