Kỷ luật học sinh theo Thông tư 19: Cần nhưng chưa đủ!

Thông tư 19 có nhiều điểm mới về kỷ luật học sinh. Ảnh: HH

Kỷ luật học sinh - bước tiến nhân văn, nhưng chưa đủ mạnh

Chia sẻ về nhũng điểm mới của Thông tư 19, ông Hoàng Đức Minh - Vụ trưởng Vụ Học sinh, Sinh viên (Bộ GD&ĐT) cho biết, một trong những thay đổi quan trọng nhất của Thông tư 19 so với thông tư cũ đã ban hành cách đây 37 năm là bỏ những quy định mang tính hành chính về kỷ luật học sinh như "khiển trách, cảnh cáo, đình chỉ". Thay vào đó, là những biện pháp gần gũi hơn như “nhắc nhở, viết bản kiểm điểm, xin lỗi”. Điều này được cho là phù hợp và đáp ứng nhận thức thực sự của học sinh trong bối cảnh môi trường giáo dục.

Lý giải về thay đổi quan trọng này, ông Hoàng Đức Minh chia sẻ, việc kỷ luật đã được thực hiện trong bối cảnh mới là thực hiện Luật Giáo dục. Luật Giáo dục hướng tới việc lấy học sinh là trung tâm, vì sự tiến bộ của người học. Hiện, Bộ GD&ĐT đang thực hiện phong trào xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng chống bạo lực học đường.

Hơn nữa, chúng ta phải thực hiện các luật khác như Công ước quốc tế về quyền trẻ em, Luật Trẻ em năm 2016 cũng quy định học sinh phải được tôn trọng, bình đẳng, có cơ hội như nhau trong học tập và các lĩnh vực khác, không định kiến.

Với những điều đó, Thông tư 19 thể hiện trục chính xoay quanh giáo dục, đáp ứng tất cả các luật hiện hành và vì mục tiêu giúp học sinh phát triển thể chất, năng lực trong môi trường giáo dục.

Thế nhưng, theo các chuyên gia chính sự mềm dẻo, nhân văn này lại đang tạo ra một "chiếc áo" dường như quá rộng và lỏng lẻo đối với một bộ phận học sinh có hành vi vi phạm nghiêm trọng, lặp lại nhiều lần hoặc có tính chất gây rối trật tự, ảnh hưởng lớn đến môi trường học tập chung.

Những vụ việc đáng tiếc gần đây như học sinh vô lễ, thậm chí học sinh có hành vi bạo lực, đánh giáo viên ngay trong lớp ở Trường THCS Đại Kim (Hà Nội) đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tính hiệu quả và tính răn đe của các hình thức kỷ luật hiện tại.

Nhiều nhà giáo bày tỏ sự lo lắng, khi hình phạt cao nhất chỉ dừng lại ở "viết bản tự kiểm điểm", tính răn đe đã bị giảm đi đáng kể. Đối với những học sinh cá biệt, việc viết bản tự kiểm điểm có thể trở thành một hình thức chiếu lệ, không mang lại sự thay đổi thực chất, làm khó cho giáo viên trong việc duy trì kỷ cương.

TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội đồng Giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) - ngôi trường từng tiếp nhận nhiều học sinh cá biệt bị trường khác từ chối, nhấn mạnh rằng: “Kỷ luật không phải để dọa nạt, mà để học sinh nhận ra sai lầm và thay đổi bền vững. Nhưng để làm được điều đó, cần có nguyên tắc “tự chịu trách nhiệm” rõ ràng hơn".

Ông cho rằng, nếu thiếu đi sự can thiệp đủ mạnh và dứt khoát trong một số trường hợp, giáo dục sẽ khó duy trì được kỷ cương học đường, vô hình trung bảo vệ người gây rối và gây tổn thương cho học sinh ngoan.

Ông chia sẻ đồng ý với việc không đuổi học sinh ra khỏi hệ thống giáo dục bởi thực tế trường ông vẫn nhận những học sinh bị nơi khác từ chối. Nhưng ông cũng khẳng định rằng “không đuổi” không có nghĩa là “bỏ mặc”.

“Nếu gia đình và học sinh không chấp nhận quy định riêng của nhà trường, thì phải lựa chọn hình thức giáo dục khác phù hợp hơn. Không thể để cả tập thể chịu ảnh hưởng vì một vài cá nhân”, ông nói.

Cần thay đổi để Thông tư 19 thực sự "đủ"

Theo nhiều chuyên gia, điểm chưa phù hợp của Thông tư 19 là việc tạo ra một "khoảng trống" lớn giữa kỷ luật và giáo dục đạo đức. Thông tư đã dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt, nhưng chưa xây dựng đủ các công cụ, nguồn lực và cơ chế phối hợp đủ mạnh để lấp đầy khoảng trống đó bằng các biện pháp giáo dục, tư vấn và hỗ trợ tâm lý tích cực.

Thầy Trần Trung Hiếu, giáo viên Lịch sử, Trường THPT Chuyên Phan Bội Châu, Nghệ An chia sẻ trong tâm thư gửi tới Bộ trưởng Bộ GD&ĐT rằng: "Gia đình có pháp gia, nhà trường có kỷ cương, xã hội có pháp luật. Đó mới là một xã hội văn minh, an toàn, hạnh phúc".

Khi kỷ cương nhà trường bị xem nhẹ thì đó là cội nguồn của mọi bạo lực. Khi mức độ, hình thức kỷ luật học sinh sai phạm, thậm chí nếu sai phạm trầm trọng, vi phạm nhiều lần mà chỉ dừng lại hình thức "viết bản tự kiểm điểm" thì hệ lụy, hậu quả của sự buông lỏng kỷ cương đó sẽ khó lường và không thể cân đong đo đếm.

Với trách nhiệm, tâm huyết, tâm tư của một nhà giáo, thầy Trần Trung Hiếu bày tỏ mong muốn Bộ trưởng lắng nghe, thấu hiểu và có giải pháp.

Chung quan điểm, TS Nguyễn Tùng Lâm cho rằng, nhân văn là cần thiết, nhưng nhân văn không đồng nghĩa với buông lỏng. Thông tư 19 vừa ban hành, chuẩn bị có hiệu lực, nhưng nếu thực tiễn cho thấy bất cập thì phải điều chỉnh ngay. Chúng ta không thể coi văn bản là bất biến, vì giáo dục luôn gắn liền với thực tiễn sinh động ở nhà trường.

“Nếu không điều chỉnh, rất dễ dẫn đến tình trạng các trường đối phó, giáo viên mất đi sự chủ động, còn học sinh thì không cảm nhận được tính nghiêm túc của kỷ luật. Về lâu dài, điều này sẽ làm suy yếu kỷ cương trong môi trường học đường”, TS Nguyễn Tùng Lâm nêu quan điểm.

Do đó, ông kiến nghị, Thông tư 19 cần bổ sung phụ lục hướng dẫn quá trình xử lý khi học sinh phổ thông vi phạm kỷ luật và đặc biệt cần phân biệt giữa phạm vi lỗi: Những lỗi vi phạm nội quy của nhà trường, của ngành thì nhà trường nên xử lý thế nào; những vi phạm của học sinh về vi phạm pháp luật Nhà nước thì phải được giao cho cơ quan bảo vệ pháp luật của địa phương gặp gỡ giải quyết trước, nhà trường chỉ tiếp thu để giáo dục…

Thông tư 19 là một cái "cần" - cần thiết cho một nền giáo dục nhân văn, tiến bộ. Nhưng để nó trở nên "đủ", cần thêm một hệ thống hỗ trợ toàn diện, những công cụ can thiệp chuyên sâu và sự chung tay, chịu trách nhiệm từ gia đình, xã hội, để kỷ luật học đường thực sự trở thành cơ hội để học sinh trưởng thành, chứ không phải là sự buông lỏng kỷ cương trong môi trường giáo dục.