Sửa đổi Luật Tiếp công dân: Cần bổ sung quy định phù hợp thực tiễn
Từ thực tiễn thi hành Luật Tiếp công dân năm 2013, Sở Tư pháp TP Hồ Chí Minh đã đề xuất nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung nhằm nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân. Thanh tra Chính phủ đã có phản hồi đối với từng kiến nghị cụ thể.
Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt tại phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo. Ảnh: P.Thắng
Khoản 3, Điều 12 Luật Tiếp công dân năm 2013 quy định: “Văn phòng Tỉnh ủy, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, Ban Nội chính Tỉnh ủy, Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội và Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh cử đại diện phối hợp cùng Ban Tiếp công dân cấp tỉnh thực hiện việc tiếp công dân thường xuyên tại Trụ sở Tiếp công dân cấp tỉnh.”
Theo Sở Tư pháp TP Hồ Chí Minh, thực tế, số vụ việc cần phối hợp tiếp công dân không nhiều. Bên cạnh đó, hiện nay các cơ quan nói trên đều có trụ sở riêng, việc bố trí công chức thường xuyên làm nhiệm vụ tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân Thành phố gây lãng phí nhân lực. Vì vậy, trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, các cơ quan nên tổ chức việc tiếp công dân tại đơn vị, phù hợp với yêu cầu, quy mô và tính chất hoạt động của từng cơ quan.
Trả lời kiến nghị này, Thanh tra Chính phủ cho biết: Quy định tại khoản 3, Điều 12 Luật Tiếp công dân năm 2013 nhằm nêu cao trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong công tác tiếp công dân. Các cơ quan nêu trên phối hợp với Ban Tiếp công dân thực hiện việc tiếp công dân thường xuyên tại Trụ sở Tiếp công dân cấp tỉnh để nâng cao hiệu quả công tác, đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Qua tổng kết 10 năm thực hiện Luật Tiếp công dân, Thanh tra Chính phủ cho rằng vẫn cần thiết giữ nguyên quy định này.
Một buổi tiếp dân trực tuyến của Ban Tiếp công dân Trung ương. Ảnh: PV
Theo phản ánh, hiện nay ghi âm, ghi hình là quyền cá nhân nhưng là quyền có điều kiện – phải được sự cho phép của người bị ghi âm, ghi hình. Tuy nhiên, thực tế có nhiều trường hợp người khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị tự ý ghi âm, ghi hình tại nơi tiếp công dân mà không có sự đồng ý của người tiếp dân, sau đó sử dụng trái phép hình ảnh, âm thanh này, ảnh hưởng đến quyền riêng tư cá nhân và uy tín của cơ quan, đơn vị.
Pháp luật hiện hành về tiếp công dân chưa có quy định cụ thể nên các cơ quan, người tiếp công dân không có cơ sở pháp lý để chủ động ngăn chặn hoặc xử lý hành vi “tự ý” này. Trong khi đó, tại nơi tiếp công dân của Thành phố đã được trang bị hệ thống camera giám sát, toàn bộ kết quả tiếp dân được thể hiện rõ trong biên bản.
Do đó, Sở Tư pháp đề nghị bổ sung quy định cụ thể trong Luật Tiếp công dân theo hướng: Không được ghi âm, ghi hình khi chưa có sự đồng ý của người được giao nhiệm vụ tiếp công dân. Đồng thời, bổ sung quy định về biện pháp xử lý hành chính đối với hành vi tự ý ghi âm, ghi hình.
Thanh tra Chính phủ nhận định, đây là vấn đề quan trọng, cần thời gian nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng để có giải pháp cụ thể, không làm ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền công dân. Thanh tra Chính phủ ghi nhận nội dung phản ánh, kiến nghị này để tiếp tục nghiên cứu trong quá trình hoàn thiện pháp luật về tiếp công dân.
Một số hình ảnh tiếp công dân tại trụ sở tiếp công dân của địa phương. Ảnh: TH/Báo Thanh tra
Khoản 3, Điều 9 Luật Tiếp công dân năm 2013 quy định các trường hợp được từ chối tiếp công dân, trong đó có “người khiếu nại, tố cáo về vụ việc đã được giải quyết đúng chính sách, pháp luật… nhưng vẫn cố tình khiếu nại, tố cáo kéo dài”. Tuy nhiên, thực tế có nhiều trường hợp công dân phản ánh, kiến nghị nhiều lần về cùng một nội dung, gây ảnh hưởng đến công tác tiếp dân, trong khi quy định hiện hành chưa cho phép từ chối tiếp công dân trong các trường hợp này.
Thanh tra Chính phủ ghi nhận thực tế này và cho biết sẽ nghiên cứu khi hướng dẫn khoản 4, Điều 9 Luật Tiếp công dân (“Những trường hợp khác theo quy định của pháp luật”), để vừa bảo đảm quyền phản ánh, kiến nghị của công dân, vừa phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng lợi dụng việc phản ánh, kiến nghị nhiều lần nhằm gây ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan, đơn vị.
Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ đang được giao nhiệm vụ chủ trì xây dựng Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo. Ảnh: Bảo Anh
Một số ý kiến cho rằng quy định người đứng đầu cơ quan “trực tiếp tiếp công dân” (tại khoản 5, Điều 12, khoản 5, Điều 13, khoản 2, Điều 15 và khoản 2, Điều 18 Luật Tiếp công dân) đang gây ra cách hiểu khác nhau, trong đó có ý kiến cho rằng việc “tiếp công dân đột xuất” cũng phải do người đứng đầu trực tiếp thực hiện, không được ủy quyền.
Theo Thanh tra Chính phủ, Luật Tiếp công dân hiện hành không quy định việc người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị ủy quyền cho cấp phó tiếp công dân. Bên cạnh đó, Quy định số 11-QĐi/TW ngày 18/2/2019 của Bộ Chính trị về trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc tiếp dân, đối thoại với dân và Kết luận số 107-KL/TW ngày 24/12/2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp công dân đều yêu cầu người đứng đầu trực tiếp thực hiện trách nhiệm tiếp công dân.
Do đó, Thanh tra Chính phủ khẳng định cần giữ nguyên quy định người đứng đầu trực tiếp tiếp công dân, không ủy quyền cho cấp phó, nhằm nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị, bảo đảm sự đồng bộ và phù hợp với chủ trương của Đảng.
Công tác tiếp công dân là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các cơ quan hành chính Nhà nước. Việc rà soát, hoàn thiện pháp luật cần được tiến hành trên cơ sở tổng kết thực tiễn, kế thừa các quy định đã chứng minh hiệu quả, đồng thời nghiên cứu, bổ sung quy định mới để vừa bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, vừa nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước.
