Bức tranh nợ xấu ngân hàng 2024: Lợi nhuận bị 'bào mòn', rao bán tài sản vẫn ế ẩm

Trong nửa đầu năm 2024, tình trạng nợ xấu của các ngân hàng tại Việt Nam tiếp tục leo thang, trở thành thách thức lớn đối với bài toán lợi nhuận và khả năng phục hồi của hệ thống ngân hàng. Mặc dù các biện pháp hỗ trợ đã được triển khai, nhưng nợ xấu vẫn tiếp tục gia tăng và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Nợ xấu tăng mạnh, lợi nhuận ngân hàng bị bào mòn

Bức tranh tài chính của ngành ngân hàng trong quý II/2024 vẫn u ám với áp lực nợ xấu ngày càng lớn. Theo số liệu từ báo cáo tài chính của 29 ngân hàng, bao gồm Agribank và BaoViet Bank, tổng nợ xấu (bao gồm nợ từ nhóm 3 đến nhóm 5) đã tăng từ 224.741 tỷ đồng lên 271.461 tỷ đồng, tăng hơn 46.720 tỷ đồng so với cuối năm 2023. Tỷ lệ tăng nợ xấu trong nửa đầu năm 2024 lên đến 20,8%, khiến lợi nhuận của các ngân hàng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Theo chuyên gia tài chính TS. Nguyễn Trí Hiếu, nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng nợ xấu là do sức khỏe của các doanh nghiệp chưa có sự cải thiện đáng kể sau đại dịch

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tỷ lệ nợ xấu nội bảng của toàn hệ thống đã tăng lên mức 4,94% vào cuối tháng 5/2024, cao hơn so với mức 4,55% tại cuối năm 2023. Dù tăng trưởng tín dụng trong 6 tháng đầu năm đạt 6%, nhưng áp lực nợ xấu vẫn là một thách thức lớn đối với các ngân hàng thương mại, đặc biệt là những ngân hàng có danh mục nợ lớn trong các ngành rủi ro cao như bất động sản, nuôi trồng thủy sản, và sản xuất công nghiệp.

Trước tình hình nợ xấu gia tăng, các ngân hàng đã phải gia tăng trích lập dự phòng rủi ro, nhằm chuẩn bị cho những khoản nợ khó thu hồi. Mặc dù tỷ lệ bao phủ nợ xấu ở nhiều ngân hàng đã giảm so với năm 2023, nhưng vẫn có những ngân hàng giữ được mức bao phủ cao trên 100%. Điều này có nghĩa là họ đã dự phòng đầy đủ cho tất cả các khoản nợ xấu của mình.

Trong số đó, Vietcombank dẫn đầu với tỷ lệ bao phủ nợ xấu lên tới 212,1%, theo sau là BIDV với 132,3% và Agribank với 116,1%. Các ngân hàng như MB, Techcombank, SHB, KienlongBank và Sacombank cũng đã có những cải thiện đáng kể trong tỷ lệ bao phủ nợ xấu, cho thấy họ đang cẩn trọng trong việc đối phó với rủi ro tiềm ẩn từ nợ xấu.

Tuy nhiên, dù có sự chuẩn bị tốt, áp lực từ nợ xấu vẫn làm giảm đáng kể lợi nhuận của các ngân hàng. Việc tăng trích lập dự phòng đồng nghĩa với việc cắt giảm nguồn lợi nhuận mà các ngân hàng có thể thu về, gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh.

Rao bán tài sản thế chấp: Bài toán khó trong xử lý nợ xấu

Trong bối cảnh nợ xấu gia tăng, nhiều ngân hàng đã phải tiến hành rao bán tài sản thế chấp để thu hồi vốn, nhưng việc thanh khoản các khoản nợ hay bất động sản đảm bảo cũng gặp nhiều khó khăn. Ngay cả những bất động sản nằm ở vị trí đắc địa cũng không dễ bán trong bối cảnh thị trường bất động sản phục hồi chậm.

Một ví dụ điển hình là Agribank, ngân hàng này đã rao bán nhiều lần khoản nợ của Công ty Khách sạn Bến Du Thuyền nhưng vẫn chưa thành công. Đến lần rao bán thứ 11, giá khởi điểm đã giảm xuống còn 948,2 tỷ đồng, trong khi trước đó, vào tháng 10/2023, khoản nợ này được rao với giá khởi điểm 1.031 tỷ đồng. Tương tự, VietinBank cũng gặp khó khăn khi phải tổ chức bán đấu giá khoản nợ của Công ty CP Xây dựng Công nghiệp (Descon) đến lần thứ 16, nhưng dư nợ 589 tỷ đồng vẫn chưa tìm được người mua.

Điều này cho thấy, dù đã nỗ lực xử lý nợ xấu bằng cách phát mãi tài sản, nhưng tính thanh khoản của các tài sản thế chấp, đặc biệt là bất động sản, vẫn rất thấp, khiến các ngân hàng gặp khó trong việc thu hồi vốn.

Nợ xấu tăng mạnh từ nay đến cuối năm: Thách thức lớn cho ngành ngân hàng

Theo chuyên gia tài chính TS. Nguyễn Trí Hiếu, nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng nợ xấu là do sức khỏe của các doanh nghiệp chưa có sự cải thiện đáng kể sau đại dịch, trong khi nền kinh tế vẫn đang trong giai đoạn phục hồi chậm chạp. Một yếu tố quan trọng khác là thị trường bất động sản vẫn đang trong giai đoạn suy thoái, gây khó khăn cho các ngân hàng trong việc xử lý tài sản bảo đảm.

Hiện tại, khoảng 70% tài sản thế chấp của các ngân hàng là bất động sản, do đó, khi thị trường này kém thanh khoản, các ngân hàng khó có thể phát mãi tài sản để thu hồi nợ. Thậm chí, ngay cả khi bán được tài sản, các ngân hàng vẫn phải chịu thiệt hại lớn do giá trị tài sản đã giảm đáng kể.

Ngoài ra, theo ông Hiếu, bão Yagi vừa qua đã để lại những thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế và làm tăng áp lực nợ xấu. Theo thống kê, 34 chi nhánh của Vietcombank đã bị ảnh hưởng bởi bão, với gần 6.000 khách hàng chịu thiệt hại, tổng dư nợ lên tới 71.000 tỷ đồng. Tại VietinBank, có khoảng 195 khách hàng doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi cơn bão số 3 với dư nợ khoảng 18.000 tỷ đồng.

TS. Đinh Thế Hiển, một chuyên gia kinh tế, dự báo rằng nợ xấu sẽ có sự phân hóa rõ nét giữa các ngân hàng từ nay đến cuối năm. Những ngân hàng lớn, có nguồn lợi nhuận tốt sẽ có khả năng kiểm soát nợ xấu tốt hơn, trong khi các ngân hàng vừa và nhỏ sẽ đối mặt với nhiều rủi ro hơn do thiếu nguồn lực để bù đắp thiệt hại.

Sự phục hồi chậm chạp của nền kinh tế, đặc biệt là thị trường bất động sản, sẽ tiếp tục là nguyên nhân chính khiến nợ xấu gia tăng trong thời gian tới. Điều này đòi hỏi các ngân hàng phải thận trọng hơn trong việc cho vay và tăng cường dự phòng rủi ro để đối phó với những biến động khó lường.